تنظیمات متن :
      رنگ پشت متن
      سایز متن    21

یادداشت / رسول احمدزاده / دانشجوی علوم قضایی دانشگاه علوم قضایی و خدمات اداری قوه قضاییه
از ابتدای انقلاب اسلامی ایران تاکنون در همه دوره های انتخابات ریاست جمهوری و مجلس و ... همواره رسانه های غربی و سرویس های خبری آن ها با نزدیک شدن به فصل انتخابات شبهه های سیاسی و حقوقی اصل نظارت بر اتخابات را مطرح می کنند.
طبق قانون اساسی نظارت بر انتخابات در ایران بر عهده شورای نگهبان می باشد. عده ای از حقوقدانان بر این عقیده اند که نظارت شورای نگهبان استطلاعی است نه استصوابی. از نظر حقوقی همواره این سوال مطرح است که بالاخره اگر در انتخابات اشکالی ایجاد شد چه نهادی جلوگیری کند یا انتخابات را ابطال کند یا رد بکند ؛ این ها می شود نظارت استصوابی (نظارت موثر)، اگر بحث بر سر تمامیت اصل 99 باشد که این در تعارض آشکار با حقوق رای شرکت کنندگان در انتخابات است؛ زیرا بالاخره تمام کشورها این مسئولیت را به نهادی واگذار کرده اند، برخی به قوه قضاییه ( دیوان عالی یا دادگاه ویژه یا ... ) واگذار نموده اند، برخی مرجعی در قوه مجریه تعیین کرده اند که آن نهاد اگر در انتخابات اشکالی پیش آید نظارت می کند. در برخی دیگر از کشورها نظیر انگلیس یک ارگان پارلمانی بر انتخابات نظارت می کند. در فرانسه نیز نهادی نظیر شورای نگهبان ایران به نام شورای قانون اساسی حق ابطال دارد، خوب این بحث پیش می آید که این نظارت در فرانسه چه نوع است ، بدیهی است که وقتی این نهاد حق ابطال دارد نظارت استصوابی می باشد.
در اصل 99 قانون اساسی جمهوری اسلامی آمده است : "شورای نگهبان نظارت بر انتخابات مجلس خبرگان رهبری، ریاست جمهوری، مجلس شورای اسلامی و مراجعه به آراء عمومی و همه پرسی را بر عهده دارد."
در قانون اساسی جمهوری اسلامی به صراحت سخنی از نظارت استصوابی شورای نگهبان به میان نیامده است، فهم حقوقی با استفاده از ابزار حقوقی و ابزار تفسیری نظیر اطلاق عموم نظارت استصوابی را مبین می سازد و شورای نگهبان نیز در نظریه تفسیری خود از اصل 99 نظارت مذکور را استصوابی دانسته و بیان می دارد که نظارت مذکور شامل تمام مراحل اجرایی انتخابات از جمله تأیید و رد صلاحیت كاندیداها می‏شود. بر این اساس  :
اولا نظارت در اصل 99، نظارتی عام و مطلق است که شامل تمام مراحل انتخابات از ابتدا تا انتهای آن می شود و اختصاصا به زمان برگزاری انتخابات ندارد، بلکه شامل تعیین زمان برگزاری، تعیین نامزدها و تشخیص صلاحیت و رد و تایید آن ها و نیز انجام رای گیری و تشخیص صحت و عدم صحت آن و اعلام صحت و ابطال آن در همه حوزه های انتخابیه می شود.
ثانیا "استصوابی" است بدین معنا که مجری نمی تواند کاری را بدون نظر و اجازه و تصویب و صلاحدید ناظر انجام دهد و اگر کاری را بدون تصویب و صلاخدید ناظر انجام دهد صحیح و نافذ نیست. بر این اساس، ناظر می تواند در کمورد صلاحیت افراد و نیز صحت و سقم انتخابات نظر قطعی و نهایی را بدهد.
اصل 99 قانون اساسی : شورای نگهبان نظارت بر انتخابات مجلس خبرگان رهبری، ریاست جمهوری، مجلس شورای اسلامی و مراجعه به آراء عمومی و همه پرسی را بر عهده دارد.
تقسیر شورای نگهبان از اصل 99 : نظارت مذكور در اصل 99 قانون اساسی استصوابی است و شامل تمام مراحل اجرایی انتخابات از جمله تأیید و رد صلاحیت كاندیداها می‏شود.