شخصی كه می تواند دلایل معتبری برای اعتقاد به اینكه همسرش فوت كرده، ارایه كند حق دارد از شعبهء خانوادهء دادگاه عالی صدور حكم موت فرضی و ابطال ازدواج را تقاضا كند.
وظایف زن و شوهر،حقوق تطبیقی ایران با سایر كشورها
● در ذیل وظایف زن و شوهر در قانون چین چنین آمده:
▪ ماده ۷ شوهر و زن رفیق و همراه زندگی می شوند و به طور یكسان از آن لذت می برند.
▪ ماده ۸ شوهر و زن باید با یكدیگر توافق داشته باشند و به همدیگر محبت كنند، در كار تولیدی فعالیت كنند، از فرزندانشان نگهداری كنند آن ها را آموزش دهند و باید برای ساختن یك جامعهء نو و رفاه خانواده كوشش كنند.
▪ ماده ۹ شوهر و زن می توانند شغلی به طور آزاد انتخاب كنند و در جامعه فعالیت كنند.
▪ ماده ۱۰ شوهر و زن در مالكیت و ادارهء خانواده حق مساوی دارند.
▪ ماده۱۱ شوهر و زن می توانند آزادانه اسم فامیلی خود را انتخاب كنند.
▪ ماده ۱۳ شوهر و زن وظیفه دارند كه فرزندانشان را تربیت كنند و آن ها را آموزش دهند. فرزندان وظیفه دارند كه به والدین یاری دهند و به آن ها خدمت كنند.نه والدین، نه فرزندان حق بد رفتاری به یكدیگر و ترك یكدیگر را ندارند.آنچه در بالا گفته شد شامل والدین ناتنی و فرزندان ناتنی هم می شود.
▪ ماده ۱۴ والدین و فرزندان می توانند وارث دارایی همدیگر شوند.
▪ ماده ۱۵ فرزندان نامشروع مانند فرزندان مشروع حق مساوی دارند، هیچ كس حق اذیت كردن آن ها را ندارد. زمانی كه پدر آن فرزند به وسیلهء مادر یا یك شاهد یا مدارك مربوط به آن شناخته شد باید مخارج نگهداری فرزند را تا سن ۱۸ سالگی به طور كامل یا نسبی بپردازد.
● قوانین ایران
▪ ماده۱۱۰۳ زن و شوهر مكلف به حسن معاشرت با یكدیگرند.
▪ ماده۱۱۰۴ زوجین باید در تشیید مبانی خانواده و تربیت اولاد خود به یكدیگر معاضدت كنند.
▪ ماده ۱۱۰۵ در روابط زوجین ریاست خانواده از خصایص شوهر است.
▪ ماده ۱۱۰۶ در عقد دایم نفقه زن به عهده شوهر است.
▪ مواد ۱۱۰۷ تا ۱۱۱۳، نیز به چگونگی پرداخت نفقه و حق زن در این مورد پرداخته است.
▪ ماده ۱۱۱۴ زن باید در منزلی كه شوهر تعیین می كند سكنی كند مگر این كه اختیار تعیین منزل به زن داده شده باشد.
▪ ماده۱۱۱۷ شوهر می تواند زن خود را از حرفه یا صنعتی كه منافی مصالح خانوادگی یا حیثیات خود یا زن باشد منع كند.
▪ ماده۱۱۱۸ زن مستقلائ می تواند در دارایی خود هر تصرفی را كه می خواهد بكند.
همان طور كه می بینیم قانونی كه به مرد حق می دهد اقامتگاه را تعیین كند یا زن را از شغلی كه دارد منع كند و ریاست خانواده را بر عهده داشته باشد در حقوق مدنی ما وجود دارد اما در قوانین چین و یا انگلستان چنین نابرابری به رسمیت شناخته نشده است.در قانون چین حق مساوی زن ومرد در ادارهء خانواده آشكارا بیان شده و به زن و مرد به یكسان حق داده شد كه شغل مورد نظر خود را انتخاب كنند.
● طلاق :
▪ ماده ۱۷ قانون مدنی چین; تصریح می كند در صورتی كه زن و شوهر هر دو مایل باشند، طلاق اجرا می شود، بعد از این كه هر دو زوج مایل به طلاق باشند شورای محلی خلق طلاق نامه را تصویب می كند.این پیشنهاد زمانی تصویب می شود كه تكلیف حضانت از فرزندان روشن شود آن وقت بدون تأخیر، گواهینامهء طلاق صادر می شود.
▪ مادهء ۱۸ زمانی كه زن آبستن باشد، شوهر نمی تواند تقاضای طلاق كند.این تقاضا را او می تواند بعد از یك سال كه بچه متولد شد ارایه دهد، ولی در صورتی كه زن تقاضای طلاق كند، این مانع برای او وجود ندارد.
▪ مادهء ۴۳ قانون ازدواج تصویب شده در سال ۱۹۹۲ نیز می گوید: دولت باید از مالكیت زنان بیوه حمایت كند.در زمان طلاق، زن و شوهر باید در مورد تملك دارایی هایشان به توافق رسیده باشند و اگر نتوانستند به توافق برسند، دادگاه خلق بایستی به اقتضای شرایط طرفین و با در نظر گرفتن حقوق و امتیازات زن و كودكان آنها به قضاوت بنشینند.در شرایطی كه زن و شوهر مشتركائ یك خانه اجاره كرده باشند، حق زن باید رعایت شود در شرایطی كه زن و شوهر در خانه ای كه متعلق به شوهر است زندگی می كنند، اگر زن هیچ مكانی برای زندگی پس از طلاق نداشت، شوهر باید تاجایی كه می تواند در این امر به وی كمك كند.
اما این آزادی عمل در قانون انگلستان وجود ندارد به این معنا كه در قانون مرافعات زناشویی مصوب ۱۹۷۳ م.مقرر شده است كه دادخواست طلاق فقط بر این مبنا می تواند به دادگاه تقدیم شود كه ازدواج به شكلی بهبود ناپذیر فرو پاشیده است.
▪ برای اثبات این امر، دادخواست دهنده باید دادگاه را دربارهء یك یا چند مبنا از مبانی زیر متقاعد سازد:
۱) خوانده مرتكب زنای محصنه شده و دادخواست دهنده به این نتیجه رسیده كه زندگی كردن با خوانده دور از تحمل است.
۲) خوانده به شكلی رفتار كرده كه منطقائ نمی توان انتظار داشت دادخواست دهنده با وی زندگی كند.
۳) خوانده مدتی مستمر و دست كم درست دو سال پیش از تقدیم دادخواست، دادخواست دهنده را رها كرده است.
۴) زوجین مدتی مستمر و دست كم درست دو سال پیش از تقدیم دادخواست، جدا زندگی كرده اند و خوانده به حكمی كه صادر می شود رضایت دارد.
۵) زوجین مدتی مستمر و دست كم ۵ سال، درست پیش از تقدیم دادخواست، جدا زندگی كرده اند.
دادخواست طلاق را معمولائ نمی توان در سه سال اول ازدواج تقدیم دادگاه كرد.( در مورد تقدیم چنین دادخواستی در سال اول ازدواج منع مطلق وجود دارد.)
▪ فرض موت: شخصی كه می تواند دلایل معتبری برای اعتقاد به اینكه همسرش فوت كرده، ارایه كند حق دارد از شعبهء خانوادهء دادگاه عالی صدور حكم موت فرضی و ابطال ازدواج را تقاضا كند.
قوانین ایران در مورد طلاق بسیار پیچیده تر از قوانین انگلستان و چین است.زیرا طلاق خود چند نوع داشته و در اختیار مرد است.البته در مواردی به زن نیز این حق داده شده كه در جای مناسب به آن خواهیم پرداخت.
▪ مادهء ۱۱۳۳ مرد می تواند هر وقت كه بخواهد زن خود را طلاق دهد.
زن نیز می تواند مطابق مواد ۱۱۱۹، ۱۱۲۹ و ۱۱۳۰ تقاضای طلاق كند.
▪ مادهء ۱۱۱۹ طرفین عقد ازدواج می توانند هر شرطی كه مخالف با مقتضای عقد مزبور نباشد در ضمن عقد ازدواج یا عقد لازم دیگر بكند مثل اینكه شرط شود هر گاه شوهر زن دیگر بگیرد یا در مدت معینی غایب شود یا ترك انفاق كندیا علیه حیات زن سوء قصد كند یا سوء رفتاری كند كه زندگانی آنها با یكدیگر غیر قابل تحمل شود زن وكیل و وكیل در توكیل باشد كه پس از اثبات تحقق شرط در محكمه و صدور حكم نهایی خود را مطلقه سازد.
دو مورد دیگر نیز وجود دارد كه به زن حق طلاق می دهد یكی استنكاف شوهر از دادن نفقه و یا عجز او از دادن نفقه.دیگری در صورتی كه دوام زوجیت موجب عسر و حرج زوجه باشد.
▪ طلاق در قانون ایران دو نوع است: بائن و رجعی.در طلاق رجعی برای شوهر در مدت عده حق رجوع است.رجوع در طلاق به هر لفظ یا فعلی حاصل می شود كه دلالت بر رجوع كند مشروط بر این كه مقرون به قصد رجوع باشد.
همان طور كه مشهود است در این گونه طلاق نیز حق بازگشت به مرد داده شده بدون اینكه رضایت زن در نظر گرفته شود.
▪ طلاق بائن نیز خود چند نوع است:
۱) طلاقی كه قبل از نزدیكی واقع شود
۲) طلاق یائسه
۳) طلاق خلع و مبارات مادام كه زن رجوع به عوض نكرده باش
۴) سومین طلاق كه بعد از سه وصلت در نتیجهء رجوع باشد یا نتیجهء نكاح جدید.
کلید واژه ها : وظایف زن و شوهر ، حقوق تطبیقی ایران با سایر كشورها