یکی از دغدغه های فکری پژوهشگران اعم از آنهایی که برای ارتقاء مدارک دانشگاهی نیاز به انتشار مقاله دارند و حتی آنهایی که پژوهش شغلشان محسوب می شود، تهیه و انتشار مقاله است. شخصا اساتید دانشگاهی را می شناسم که سال به سال دریغ از یک مقاله . . . درحالی که بعضی ها باید لیست مقالات درحال پذیرش شان را در یک فایل جداگانه ذخیره کنند تا مبادا پیگیری آنها فراموش شود.
درادامه این مطلب کوتاه قصد دارم تجربیات خودم را در زمینه سیاست تولید حداکثرتعداد مقالات ( البته تا جایی که تقلب در انتشار و بی اخلاقی پژوهشی محسوب نشود ) دراختیار علاقمندان و پژوهشگران بگذارم.
نکته اساسی که دراینجا می خواهم به آن اشاره کنم این است که عمده ما فکر می کنیم انتشار مقاله فقط به مقالات از نوع Research Article خلاصه می شود. بعضی ها که به حساب خودشان می خواهند زرنگی کنند ( و دانسته یا نادانسته مرتکب تقلب یا حد اقل بی اخلاقی پژوهشی در امر انتشار می شوند ) ، سعی می کنند که از یک پژوهش دو یا سه یا بیشتر مقاله از نوع Research Article تهیه کنند. حتما به ویژه در ایران استادان فراوانی را می شناسید که به این به اصطلاح خودشان زبردستی ها مشهور هستند.
بحث من دراینجا این نیست که چطور کار مشابهی انجام دهیم. برعکس من میخواهم توجه شما را به ساختارهای متفاوتی از مقالات که می توانید درنظر داشته باشید جلب کنم.
توصیه من اینه که اگه شما استاد دانشگاه هستین و چند تا دانشجوی کارشناسی ارشد و دکترا دارین َ، به هرکدوم از اونها به چشم یک درخت مقاله نگاه کنین که میتونه محصولات متنوعی از انواع میوه هایی نظیر مقاله کیس ریپورت، مقاله مروری، مقاله اوریجینال، مقاله نامه به سردبیر، مقاله هایپوتز و ایده، مقاله کامنت و نظر، و انواع دیگر مقاله رو تولید بکنه.
قبل از هرچیز برای اینکه بتوانید از این شیوه استفاده کنید یک شرط را باید داشته باشید و یا اینکه آن شرط را در خود تقویت کنید. آن شرط این است که در موضوعی که تمایل به تولید و انتشار مقالات دارید باید خبره و Expert باشید و عمده مقالات در آن Field را بطور مستمر و روزانه مطالعه کنید و درجریان آخرین پیشرفتهای مربوطه باشید.
توصیه می کنم همیشه لیستی از تعدادی از جورنالهای تخصصی تان را دردست داشته و آخرین شماره آنها را همیشه مطالعه کنید و یا آن موضوع تخصصی ای که در آن زمینه خاص تبحر دارید را باجستجو در اینترنت و جورنالهای مختلف بطور منظم Follow کنید.
حالا می رسیم به اصل مطلب:
نکات زیرنکاتی عملی و حاصل تجربیات من است که ممکن است دیگران نظری دیگر داشته باشند و الزاما بهترین روش و سیاست تولید مقاله نیست ولی شاید خواندن آن خالی از لطف نباشد.
ضمن اینکه ازدوستان دانشمندی که این مطلب را مطالعه می کنند و نظری متفاوت دارند یا می توانند به این لیست اضافه کنند تقاضا می کنم نقطه نظر ارزشمندشان را دراختیار من قرار دهند تا در انتهای این لیست حاوی نکات تولید مقالات با نام خودشان اضافه کنم:
1- درهمان عنوان پژوهشی که تسلط دارید آخرین مقالات اوریجینال منتشرشده در سه تا شش ماهه اخیر را لیست کنید . حتما در بین این مقالات مقاله ای پیدا می کنید که بخواهید آن را نقد کنید و یا کامنتی بصورت نظر تکمیلی به آن اضافه کنید. مثلا ممکن است یک نفر در یک کشور مطالعه ای را با شرایط دیگری انجام داده باشد و شما در کشور خودتان شرایط دیگری داشته باشید و بخواهید ضمن اشاره به آن مقاله ، نظرخودتان را هم بگویید. حتی ممکن است نظری مخالف نویسنده مقاله اوریجینال داشته باشید. دراینحالت می توانید نظرات خودتان را تحت یکی از Format های شایع مقالات به نام LTE و یا Letter to the editor بنویسید.
هر جورنال ساختار خاصی برای این فورمت از مقاله دارد که باید به ساختار آن جورنال توجه کنید. عمدتا این مقالات باید کوتاه و دارای حدود 500 تا 700 کلمه ( بسته به جورنال ) باشند و نویسنده این مقاله ها باید بتواند با مهارت خود در همین تعداد کوتاه کلمات آن چیزی را که می خواهد بیان کند. درصورتی که دراین نوع مقاله قصد نقد و ایراد گیری به مقاله اوریجینال دارید باید اخلاق نگارش و احترام به جایگاه علمی و اثر خلق شده توسط مولف مقاله اوریجینال را رعایت کنید. سعی کنید همیشه کامنت و پیشنهاد و نقد نسبت به مقالات را بنویسید و در این راه خبره بشوید.
حتی بهتر است نمونه هایی از فورمت ها و ساختار های نگارشی این نوع مقالات را جمع آوری کنید و در نگارش مقاله "نامه به سردبیر" از این فورمت ها استفاده کنید. بنابراین شما می توانید مقاله ای از نوع LTE را انتشار دهید. شاید بعضی ها بگویند که مقاله یعنی مقاله ای که Data داشته باشد و اوریجینال باشد و سایر انواع مقالات را مقاله به حساب نیاورند. برعکس، نظر من این است که سعی کنید CV خودتان را متنوع به تنوعی از فورمت های مقالات بکنید که نشانگر خبره بودن شما است.
یکی از مزایای مقالات از نوع نامه به سردبیر این است که خبره بودن شما در آن field را نشان می دهد . شخصا معتقدم یک مقاله نیم صفحه ای از نوع نامه به سردبیر بیش از چندین مقاله اوریجینال ارزش و به قول خودمان کلاس دارد.
نکته جالب دیگر این است که شما می توانید به یک نامه به سردبیر نویس حرفه ای تبدیل شوید و البته در این مسیر به مهارتهای تفکر علمی شما و همچنین به مهارتهای نگارش Scientific شما افزوده می شود و گاهی همین مقالات منشا و نقطه شروع اجرای پژوهش های مشترک بین دو پژوهشگری است که اولی مقاله اوریجینال را نوشته و دومی کامنت یا پیشنهاد یا نقدی برمقاله اولی نوشته است و دراین مسیر ارتباطات بین المللی و ارتباط موثر با پژوهشگرانی که علاقه پژوهشی مشابهی دارند ایجاد خواهد شد.
کمی روی این بیشتر فکر کنید و مطمئن هستم مزایای بیشتری در انتشار این نوع مقالات خواهید یافت.
2- بعضی از جورنال ها اقدام به انتشار هایپوتز و ایده می کنند. بعضی از جورنال ها اصلا بصورت اختصاصی به این امر مشغولند و برخی دیگر نیز این فورمت از مقالات را تحت عنوان Opinion و یا A piece of my mind و یا غیره پذیرش و انتشار می دهند.
بنابراین شما اگر ایده ای در ذهن دارید، حتی اگر قرار نیست آن ایده را خودتان عملی بکنید می توانید این ایده را در فورمت این نوع مقالات به قلم آورید و البته مطابق با فورمت جورنال مورد نظر نگارش کرده و آن را Submit کنید.
توصیه من به دانشجویانی که درحال دفاع از پروپوزال خود برای مقاطع فوق لیسانس و یا دکترا هستند این است که یک یا چند مقاله از این نوع تهیه کرده و به یکی ازجورنالهای هدف ارسال کنند.
بعدا می توانید وقتی که مقاله اوریجینال ناشی از انجام پژوهش خودتان تهیه کردید، در مقاله اوریجینال تان به مقاله قبلی خودتان که از نوع مقاله هایپوتز بوده است Citation انجام دهید.
البته درمورد ارجاع به خود بعدا در قسمت اخلاق پژوهش نکاتی را خواهم نوشت و باید دراین زمینه بگونه ای عمل شود که اشتباها مرتکب بی اخلاقی در انتشار نشوید و موضوع ارجاع به خود از زوایای مختلف قابل بررسی است و درصورت عدم رعایت نکات حرفه ای نه تنها خوب نیست بلکه بی ارزش است.
3- قبل از آنکه پژوهش اصلی خودتان را انجام بدهید معمولا در مورد پژوهش های مرتبط با علوم بهداشت ، پزشکی ، آموزش، علوم انسانی و ... ( از علوم مهندسی مطلع نیستم ) ، لازم است یک پژوهش مقدماتی از نوع پژوهش پیشاهنگ یا Pilot Study انجام دهید.
شما می توانید نتایج حاصل از مطالعه پایلوت را بعنوان یک مقاله منتشر کنید. ضمن اینکه ارجاع بعدی خودتان به مقاله پایلوت خودتان خالی از اشکال است. بعنوان مثال فرض کنید که یک پژوهش از نوع مطالعات مرتبط با پرسشنامه می خواهید انجام بدهید. لازم است که Validity و Reliability این پرسشنامه را که ابزار سنجش یا Measurement tool شما حساب می شود را ابتدا معاینه کنید و درصورتی که از ریلایبیلیتی مناسب برخورداد نبود با استفاده از روشهایی اقدام به اصلاح ابزار سنجش بکنید.
درپژوهش هایی که از طریق پرسشنامه انجام نشده و از طریق چک لیست انجام می شوند ( مثلا کسی که می خواهد رکورد های بیماران را از درون پرونده های بیمارستانی بررسی و داده های آنها را جمع آوری و آنالیز کند ) ، باز هم لازم است یک مطالعه پایلوت انجام دهید.
دراین موارد منظور از مطالعه پایلوت این نیست که ریلایبیلیتی را بسنجید چون دراینجا پرسشنامه ای وجود ندارد. بلکه دراینجا هدف این است که قبلا بروید و مثلا بیست یا سی تا رکورد بیماران را از بیمارستان مورد نظر بیرون کشیده و بررسی کنید که آیا آن اطلاعاتی که در چک لیست پژوهش خود نیاز دارید قابل استخراج از این رکورد ها هست یا نه؟ خلاصه اینکه مخصوصا در مورد پژوهش های پرسشنامه ای، انجام کلیه مراحل validity و آزمون های مختلف ریلایبیلیتی خودش یک کار عظیم است و اصلا کسی که یک پرسشنامه را خلق می کند شاید نداند که چه کار مهمی انجام داده است.
تهیه یک پرسشنامه از روش های استاندارد خودش یعنی خلق یک ابزار سنجش و اهمیت علمی آن کمتر از آن کسی که وزنه را برای وزن کردن و متر را برای اندازه گیری قد اختراع کرد کمتر نیست. بنابراین توصیه میکنم درصورتی که امکان آن فراهم است حتما یک مقاله از مطالعه پایلوت خودتان تولید و منتشر کنید.
4- گاهی بهنگام جمع آوری داده های خود ( چه درمرحله پایلوت و چه درمرحله نهایی انجام پژوهش ) و گاهی نیز بدون آنکه قصد انجام یک پژوهش را داشته باشید، به یک مورد یا Case جالب بر می خورید که قابل ارائه است. دراین موقع معطل نکنید و حتما سعی کنید این مورد را تبدیل به مقاله کنید و یک مقاله از فورمت مقالات Case Report به سابقه علمی خود بیافزایید.
لازم به توضیح است که قابلیت استناد به مقالات دربیشترین اعتبار خود مربوط به مقالات از نوع مقالات اوریجینالی است که از درون یک پژوهش از نوع Experimental or Interventional تولید شده است. بعد از آن به سایر مقالات اوریجینال می رسیم که مثلا در زمینه بهداشت و پزشکی ، مقالات Cohort در رتبه دوم ( و گاهی در رتبه اول بسته به موضوع پژوهش ) قرار داشته و مقالات از نوع مقالات Case control و غیره در رتبه های بعدی قراردارند و در انتهای این لیست ، مقالات از نوع Case Report قرار دارند.
ولی چرا توصیه می شود که این نوع مقالات نگارش شود؟ علت آن این است که مقالات گزارش موردی یا همان کیس ریپورتها، مقالاتی هستند که در ذهن پژوهشگر یک یا تعدادی هایپوتز جدید را خلق می کنند که این هایپوتز ها بعدا می تواند در پژوهش های بعدی آزمایش شود. بنابراین مقالات کیس ریپورت درصورتی که Unique باشند و موردی که گزارش شده است یک مورد جالب در نوع خودش باشد و هایپوتزی که از آن حاصل شده است هایپوتز جدیدی باشد شک نکنید که این مقاله در معتبرترین جورنالها قابلیت انتشار را دارد.
البته لازم به توضیح است که اغلب جورنال ها آشکارا می گویند که ما نویسندگان را تشویق به ارسال مقالات از نوع کیس ریپورت به جورنال مان نمی کنیم مگر در صورتی که کیس مورد گزارش مشخصات خاصی منجمله مشخصاتی که دربالا اشاره کردم داشته باشد. پس همیشه بعنوان یک پژوهشگرحرفه ای یا زبل یا هرچیز دیگری که اسمش را می گذارید سعی کنید چشمانتان را برای یافتن کیس های Unique و قابل ارائه تیز کنید.
نکته دیگری که لازم است یاد آوری کنم این است که کیس ها لازم نیست حتما یونیک باشند. بلکه گاهی ما کیس هایی داریم که علی رغم برخوردار نبودن از تمام مشخصات ذکر شده دربالا ، باز هم ارزش ارائه آن را دارند. این کیس ها کیس هایی هستند که به Educational Case معروف هستند. بعنی گاهی یک کیس به گونه ای است که تمام مشخصات لازم را برای آموزش یک موضوع به دانشجویان دارد و با مطالعه آن کیس نکات آموزشی فراوانی نصیب یک دانشجو یا محقق می شود. بنابراین ارائه این کیس و نگارش مقاله آن گرچه از نقطه نظر تولید هایپوتز بی ارزش است ولی از نقطه نظر ارزش آموزشی آن ارزش بالایی دارد و جورنال ها معمولا کیس های آموزشی را هم انتشار می دهند.
5- بسیاری از جورنال ها مقالات از نوع مقالات آموزشی را قبول می کنند. مثلا مقالاتی با فورمت Commentary و یا مقالاتی از نوع Discussion paper از این نوع مقالات هستند.
بعضی جورنال ها هم می شناسم که حتی از استادهای دانشگاه درخواست می کنند که اسلاید های آموزشی پاورپوینت خود را به آنها ارسال کنند و جورنال در قالب مقالات مورد پذیرش خودش تبدیل کرده و انتشار می دهد. این کار هم برای جورنال خوب است و هم اینکه استاد می تواند دانشجویانش را برای تهیه منابع آموزشی مورد نظرش به مقالات آموزشی خود و حتی اسلاید های پاور پوینت خود در جورنال ها ارجاع دهد.
6- اگر یکی از دست اندرکاران اجرای برنامه های آموزشی ،کنگره های پژوهشی و موارد مشابه هستید، و یا در سازمان یا دانشگاه خودتان یک برنامه آموزشی جدید را اجرا می کنید، می توانید نتایج و گزارش این کنگره یا واقعه آموزشی و یا روش جدید آموزشی خود را در غالب فورمت یک نوع مقاله از نوع Report و یا مقاله ای از نوع Short report و یا From My Experience و نام ها و فورمت های مختلفی که هرجورنال به سلیقه خود براین نوع مقالات می گذارد نگارش و انتشار دهید.
چنین گزارشاتی باید حاوی نتایج خوبی باشد که ذهن خوانندگان مقاله در سایر نقاط جهان را به شیوه جدید آموزشی و یا تجربه آموزشی جدیدی که یک معلم در یک نقطه دیگر از دنیا به آن رسیده است یا آن را تجربه کرده است جلب کند. این مقالات هم می توانند منشاء تولید و خلق یک هایپوتز جدید در ذهن پژوهشگر باشند و از این حیث نیز دارای ارزش علمی هستند.
7-مجددا باز هم اگر اجرا کننده یکی از برنامه های آموزشی هستید و یا استاد دانشگاه یا مدرس یک دوره آموزشی ( حتی یک دوره یک روزه یا یک ساعته ) هستید، درصورتی که حرفه ای به موضوع نگاه کنید می توانید بهنگام برنامه ریزی برای اجرای برنامه آموزشی، قبلا پرسشنامه یا فورم ارزیابی یا فورم نظر سنجی و یا فورم رضایت سنجی شرکت کنندگان را متناسب با برنامه مورد نظر تهیه کنید و بهنگام اجرای برنامه ، همزمان یک مطالعه از نوع پرسشنامه ای هم انجام دهید. پرسشنامه ها را جمع آوری کرده و دراسرع وقت آنالیز نمایید و ازدرون نتایج آن مقاله یا مقالاتی به شرحی که در بالا اشاره کردم تولید و انتشار دهید.
کلید واژه ها : مقالات isi ، تهیه مقالات isi ، مقالات حقوقی isi ، isi ، آموزش ارئه مقالات isi
نحوه نگارش مقالات پژوهشی ISI
تنظیمات متن :
