سید محمد فاطمی فرزند حاج میرزا سید حسین، یکی از چهره های مشهور تاریخ اخیر ایران و از جمله قضات عالیقدر و علما و فقها و شریعتمداران مجتهد بود. او یکی از اعضای کمیسیون و انشاء کننده قانون مدنی ایران وبسیاری از قوانین دیگر بشمار می آمد و تا انتهای عمرهمواره منشا خدمات علمی و فرهنگی بود.
سید محمد فاطمی در اول برج حمل 1252 (ش) در شهر مقدس قم به دنیا آمد. تحصیلات و معلومات خود را نزد پدر وعلمای حوزه های علمیه قم شروع کرد و درعلوم عقلیه، ادبیات فارسی، ادبیات عربی، فقه واصول اسلامی، حکمت، منطق و ریاضیات، تبحر یافت و به درجه اجتهاد رسید.
در شانزدهم صفر سال 1328 (ه.ق) برابر بابیستم قوس 1288 ( ه. ش) در حالیکه مشغول تدریس در حوزه های علمیه بود، به حکم وزیرعدلیه وقت ( حسن پیرنیا ) برای خدمت قضایی به عدلیه دعوت شد او در آغاز سال 1288 (ش) ریاست شعبه دوم محکمه بدایت حقوق را برعهده گرفت دیگر سمتهای قضایی اوعبارتند از: عضو ( معاون ) محکمه استیناف ( 4 ثور 1291 )، ریاست شعبه استیناف ( 16 قوس 1292 )، مشاوره محکمه تمیز ( 12 قوس 1297)، مستشار دیوان عالی تمیز (27 ثور1300)، ریاست شعبه دیوان عالی تمیز به پیشنهاد رئیس الوزرا وثوق الدوله ( 20 سنبله 1302 )، مجددا مستشار دیوان عالی تمیز با رتبه 7 قضایی ( 15/3/1305 )، ریاست کل استیناف تهران ( 5 /2/1306)، ریاست شعبه 4 دیوان عالی تمیز (29/1/1307)، ریاست شعبه 4 دیوان عالی تمیز ( 12/11/1310)، ریاست شعبه اول، دوم و چهارم دیوان عالی تمیز ( در سالهای 1317-1316)، عضویت در شورای عالی ثبت ( 1/8/1317)، عضویت در کمیسیون ترفیع قضایی ( تا سال 1324).
در سال 1307 (ش) بر اساس دعوت و امریه وزارت عدلیه، در کنار تنی چند از شخصیتهای دینی وقضایی همچون: حاج سید نصرالله تقوی ( سادات اخوی )، سید محسن صدر ( صدرالاشراف )، سید مصطفی عدل ( منصور السلطنه )، حاج میرزا محمد رضا ایروانی ( غروی ) و عده ای دیگر که اعضای کمیسیون تهیه وتدوین قانون مدنی بودند، مستقیماٌ زیر نظر علی اکبر داور ( 7- 1305 ش)، بند بند قانونی کنونی را با زحمت و دقت فراوان به رشته تحریر در آورد.
سید محمد فاطمی، در کنار مشاغل قضایی، به تدریس در مدرسه عالی علوم سیاسی و مدرسه عالی حقوق می پرداخت وعلاوه بر تدریس حقوق اسلامی وفقه و اصول، حقوق ثبت اسناد و املاک را نیز تدریس می کرد. او بر اساس سنت زکاه العلم نشره به مدت ده سال از 1310 تا 1320 به تدریس دردانشکده معقول و منقول مشغول بود و تبرعا به ارائه دروس می پرداخت.
فاطمی، فرزندی نداشت و پیش از مرگ، تمام اندوخته خود را وقف خدمات عمومی و ساختن بیمارستان در شهر قم کرد. در طول خدمت، یکی از قضات شریعتمدار محترم و نافذالقول و سرشناس عدلیه بود و طی بیست سال اول خدمت، حتی یک روز مرخصی نگرفت. کم سخن می گفت و مرد عمل بود. شیوه نگارش و انشای حقوقی او زبانزد خاص و عام بود. این نوع نگارش را می توان در جلد اول قانون مدنی مشاهده کرد. در تدوین کتاب فرهنگ کاتوزیان که فرهنگی عربی به فارسی است همکاری علمی موثری با شیخ محمدعلی تهرانی کاتوزیان داشت. از دیگر آثار تاًلیفی او، ترجمه به فارسی متن عربی کتاب اسلام واندیشه ها نوشته هانری دوکاستری است که توسط زعلول پاشا از متن اصلی به عربی ترجمه شده بود.
سید محمد فاطمی در بیست و هشتم مرداد 1324 (ش) پس از سی وشش سال خدمت قضایی و علمی به جامعه ایران بر اثر بیماری در 73 سالگی بدرود ح
یات گفت. پیکرش در قبرستان شیخان قم به خاک سپرده شده است.
کلید واژه ها : سید محمد فاطمی (قمی)
سید محمد فاطمی (قمی)
تنظیمات متن :
