‌قانون خدمت وظيفه عمومي

‌فصل اول: كليات

‌ماده 1 - دفاع از استقلال و تماميت ارضي و نظام جمهوري اسلامي ايران و جان و مال و ناموس مردم وظيفه ديني و ملي هر فرد ايراني است و در‌اجراي اين وظيفه كليه اتباع ذكور دولت جمهوري اسلامي ايران مكلف به انجام خدمت وظيفه عمومي برابر مقررات اين قانون مي‌باشند و هيچ فرد‌مشمول خدمت وظيفه عمومي را جز در موارد مصرحه در اين قانون نمي‌توان از خدمت معاف كرد.

‌تبصره 1 - با توجه با اصل 151 قانون اساسي واحد بسيج مستضعفين سپاه پاسداران انقلاب اسلامي موظف است در اسرع وقت امكانات آموزش‌نظامي اتباع اناث دولت جمهوري اسلامي ايران را با رعايت كليه موازين شرعي فراهم نمايد. اين آموزش براي اناث الزامي نيست.

‌تبصره 2 - وزارت آموزش و پرورش موظف است با همكاري نيروهاي مسلح آموزشهايي را كه زمينه ساز آمادگي دفاعي است طبق موازين اسلامي‌در برنامه‌هاي آموزشي مقاطع تحصيلي راهنمايي و دبيرستان پيش بيني نمايد. اين آموزش براي دختران تنها در زمينه‌هاي دفاع غير نظامي خواهد بود.

‌ماده 2 - هر فرد ذكور ايراني از اول فروردين ماه سالي كه طي آن سال وارد سن 19 سالگي مي‌شود مشمول مقررات خدمت وظيفه عمومي خواهد‌شد.

‌ماده 3 - سن مشمولان و افراد تحت تكفل از لحاظ خدمت وظيفه و يا معافيت از آن تابع مندرجات اوليه اولين شناسنامه بوده و هر گونه تغييري كه‌بعداً به عمل آمده باشد از لحاظ وظيفه عمومي معتبر نخواهد بود.

‌تبصره - در صورتي كه اختلاف بين سن واقعي مشمول (‌طبق نظريه شوراي پزشكي مندرج در تبصره 1 ماده 41 اين قانون) و سن مندرج در‌شناسنامه اوليه بيش از 5 سال باشد، طبق نظر شوراي پزشكي عمل خواهد شد.

‌ماده 4 - خدمت وظيفه عمومي 30 سال است و مراحل آن براي كليه مشمولان به شرح زير است:

‌الف - دوره ضرورت دو سال و در صورتي كه مشمولان مازاد بر نياز باشند شوراي عالي دفاع مي‌تواند اين مدت را تا 18 سال تقليل دهد.

ب - دوره احتياط 8 سال.

ج - دوره ذخيره اول 10 سال.

‌د - دوره ذخيره دوم 10 سال.

‌تبصره 1 - تاريخ شروع و پايان خدمت در مراحل احتياط و ذخيره از تاريخ پايان خدمت دوره ضرورت محاسبه مي‌گردد و در هر حال تاريخ خاتمه‌آن از سن 50 سالگي تجاوز نخواهد كرد.

‌تبصره 2 - در مواقع ضرورت و بسيج همگاني ممكن است افراد مشمول اين قانون تا سن شصت‌سالگي نيز احضار شوند.

‌تبصره 3 - مفاد بند الف اين ماده نسبت به مشمولاني مجري است كه از اول فروردين ماه سال 1363 به خدمت اعزام شوند.

‌ماده 5 - كليه مشمولان قادر به خدمت و بلامانع به خدمت دوره ضرورت اعزام مي‌شوند و پس از فراگرفتن آموزشهاي نظامي لازم بقيه خدمت‌دوره ضرورت را در نيروهاي مسلح جمهوري اسلامي ايران انجام خواهند داد. تعيين ترتيب تقدم براي استفاده از مشمولان مزبور در هر يك از‌سازمانهاي نظامي و انتظامي و نحوه سهميه‌بندي آنها توسط ستاد مشترك ارتش جمهوري اسلامي تهيه و به تصويب شوراي عالي دفاع مي‌رسد.

‌تبصره 1 - تعيين تعداد سهميه هر يك از نيروهاي نظامي و انتظامي از مشمولين هر دوره به وسيله كميسيوني انجام خواهد شد كه از نمايندگان‌نيروهاي مزبور و به رياست رييس اداره وظيفه عمومي تشكيل مي‌گردد.

‌تبصره 2 - سپاه پاسداران انقلاب اسلامي مي‌تواند مشمولين مورد نياز خود را در هر دوره طبق ضوابط خاص پذيرش سپاه از بين دارندگان دفترچه‌آماده به خدمت در حد سهميه تعيين شده انتخاب و قبل از تاريخ اعزام آنان ليست اسامي آنها را به اداره وظيفه عمومي اعلام نمايد. اين مشمولين براي‌انجام خدمت وظيفه عمومي در اختيار سپاه قرار مي‌گيرند.

‌تبصره 3 - نيروهاي نظامي و انتظامي موظفند طبق اصل 147 قانون اساسي پرسنل كادر ثابت و وظيفه خود را بنا به درخواست دولت براي امور‌توليدي، عمراني، تحقيقاتي، آموزشي، بهداشتي و درماني با رعايت كامل موازين اسلامي در حدي كه به آمادگي رزمي آنها آسيبي وارد نيايد در اختيار‌دولت قرار دهند.

‌ماده 6 - قانون خدمت نيروي انساني، درماني و بهداشتي مصوب 58.9.24 شوراي انقلاب و الحاقيه‌ها و اصلاحيه‌هاي بعدي آن بقاء و مشمولين‌مذكور در آن قانون پس از طي دوره آموزش مقدماتي نظامي بعد از تأمين نيازمنديهاي نيروهاي مسلح ادامه خدمت را تا 5 سال در وزارت بهداري انجام‌مي‌دهند.

‌ماده 7 - قانون معافيت فارغ‌التحصيلان مراكز تربيت معلم از خدمت وظيفه عمومي مصوب 58.2.27 شوراي انقلاب ابقاء و مشمولين مذكور در آن‌قانون پس از طي دوره آموزش مقدماتي نظامي بقيه خدمت مقرر در آن قانون را در آموزش و پرورش انجام خواهند داد.

‌ماده 8 - داوطلبان شغل معلمي خلباني در آموزشگاه فنون هواپيمايي به شرط سپردن تعهد و انجام ده سال خدمت و داوطلبان شغل تكنيسيني‌هواپيما در اين آموزشگاه به شرط سپردن تعهد و انجام دوازده سال خدمت از انجام خدمت وظيفه معاف خواهند بود.

‌ماده 9 - دانشجويان دوره چهارساله آموزشي شركت كشتيراني جمهوري اسلامي ايران به شرط سپردن تعهد و انجام 10 سال خدمت در اين شركت‌پس از طي دوره آموزش مقدماتي و تخصصي در نيروي دريايي و بر روي عرشه ناوهاي نيروي دريايي از انجام بقيه خدمت دوره ضرورت معاف‌خواهند بود.

‌ماده 10 - انجام امور زير در مورد مشمولين وظيفه عمومي مستلزم ارائه مدرك دال بر رسيدگي به وضع مشموليت آنان از اداره وظيفه عمومي‌مي‌باشد و فتوكپي مدرك ارائه شده از جمله منضمات ضروري پرونده متشكله مي‌باشد:

‌الف - شركت در آزمايشات رانندگي و اخذ گواهينامه.

ب - دريافت هر گونه وام و كمكهاي كشاورزي و صنعتي و دامداري و مسكن از طريق وزارتخانه‌ها و مؤسسات دولتي و وابسته به دولت و‌نهادهاي قانوني.

ج - كانديدا شدن جهت انتخابات مجلس شوراي اسلامي و ساير شورا و انجمنهاي قانوني.

‌د - تحويل اصل گواهينامه يا پايان‌نامه دوره‌هاي تحصيلي ديپلم و بالاتر از وزارتخانه مربوطه.

ه - صدور پروانه كسب و اجازه اشتغال و عضويت در شركتهاي تعاوني.

‌و - ثبت هر گونه نقل و انتقال غير قهري اموال به طور مستقيم و غير مستقيم در دفاتر اسناد رسمي.

‌ز - دريافت مستمري از سازمانهاي دولتي و وابسته و نهادهاي قانوني.

ح - استخدام به هر صورت (‌رسمي، پيماني، روزمزد و خريد خدمت) در وزارتخانه‌ها و مؤسسات دولتي و وابسته به دولت و نهادهاي قانوني و‌شركتهاي دولتي.

‌تبصره 1 - در مواردي كه ضرورت يا حرج ايجاب كند كه معاملات مشمول ثبت گردد، مانند اموال مشترك كه عدم ثبت اموال مشمول موجب زيان‌مالي بر شركاء ديگر گردد، ثبت اموال مشمول بلامانع است. تشخيص موضوع به عهده محاكم صالحه است.

‌تبصره 2 - ساير اموري كه در ديگر قوانين منوط به روشن شدن وضعيت خدمتي مشمول مي‌باشد، به قوت خود باقي است.

‌ماده 11 - در زمان جنگ و بسيج همگاني در صورت لزوم كساني كه به علتي در زمان صلح از معافيت خدمت دوره ضرورت استفاده نموده‌اند، نيز‌به خدمت احضار و از حقوق و مزاياي مشمولين دوره احتياط هم طبقه خود استفاده خواهند نمود.

‌ماده 12 - كارگران و مستخدميني مؤسسات دولتي و نهادهاي قانوني و سازمانهاي وابسته به دولت كه خدمت دوره وظيفه عموي را انجام مي‌دهد‌پس از پايان خدمت مجدداً به كار اوليه خود اشتغال خواهند يافت و كارفرما يا مسئولين مربوطه مكلفند آنان را به كار اوليه خود بگمارند.

‌تبصره 1 - در مورد مؤسسات خصوصي كارفرما يا مسئولين مربوطه در صورتي مكلفند آنان را به كار اوليه خود بگمارند كه در قرارداد استخدام اين‌مسأله شرط شده باشد.

‌تبصره 2 - آيين‌نامه اجرايي اين ماده توسط وزارتين كشور و كار و امور اجتماعي و سازمان امور اداري و استخدامي كشور تهيه و به تصويب هيأت‌وزيران خواهد رسيد.

‌ماده 13 - مشمولاني كه با طي دوره دانشكده‌ها و آموزشگاههاي نظامي و انتظامي براي خدمت در كادر ثابت استخدام شوند مدت تحصيل آنها‌جزء خدمت دوره ضرورت محسوب خواهد شد و اگر مدت تحصيل از دو سال كمتر باشد، از دوره خدمت آنان به نسبت كسري خدمت تا دو سال جزء‌خدمت دوره ضرورت محسوب مي‌شود.

‌تبصره 1 - آن عده از محصلين مراكز آموزشي كادر ثابت نيروهاي نظامي و انتظامي كه قبل از نيل به درجه يا پايان دوره آموزشي (‌در مورد كميته و‌سپاه) مستعفي يا اخراج شوند دو سال خدمت دوره ضرورت را بدون احتساب مدت قبلي انجام خواهند داد.

‌در صورتي كه محصلين به علت بيماري يا عدم صلاحيتي كه ناشي از اعمال ارادي آنان نباشد بركنار گردند مدت تحصيل جزء خدمت دوره ضرورت‌آنان محسوب خواهد شد.

‌تبصره 2 - افسران و همافران و درجه‌داران كادر ثابت و اعضاء ثابت سپاه پاسداران و كميته انقلاب اسلامي در صورتي كه به موجب مقررات‌استخدامي مربوطه از خدمت مستعفي يا اخراج شوند مدت تحصيل آنان قبل از نيل به درجه يا پايان دوره آموزشي (‌در مورد كميته يا سپاه) جزو خدمت‌دوره ضرورت محسوب نخواهد شد و اگر بعد از نيل به درجه يا پايان دوره آموزشي از خدمت مستعفي يا اخراج گردند و مدت خدمت آنان از دو سال‌كمتر باشد بقيه خدمت دوره ضرورت را تا دو سال با درجه سربازي وظيفه انجام خواهند داد.

‌ماده 14 - مشمولاني كه به عنوان كارمند رسمي با تعهد 9 سال خدمت در نيروهاي نظامي و انتظامي استخدام شوند پس از انجام تعهد مزبور از‌خدمت دوره ضرورت معاف خواهند شد. مدت تعهد مزبور در نقاط بد آب و هوا 6 سال مي‌باشد در صورتي كه كارمندان فوق‌الذكر از گروه پزشكي و‌فني كه داراي مدرك فوق ديپلم به بالا در اين دو رشته مي‌باشند، مدتهاي فوق به ترتيب 6 سال و 4 سال خواهد بود.

‌تبصره 1 - آن عده از كارمندان فوق كه به علت انتزاع قسمت مربوطه از نيروهاي نظامي و انتظامي به يكي از وزارتخانه‌ها يا سازمانهاي دولتي و‌وابسته به دولت يا شهرداري و هلال احمر يا نهادهاي قانوني منتقل شوند، بقيه مدت تعهد خود را در سازمان جديد انجام خواهند داد.

‌تبصره 2 - سازمانهاي استخدام‌كننده كارمندان مشمول فوق موظفند در طول مدت خدمت مورد تعهد به كارمندان مزبور آموزش نظامي عمومي‌بدهند.

‌تبصره 3 - كارمندان فوق كه قبل از انجام خدمت مورد تعهد بنا به تشخيص نيرو يا سازمان مربوطه به عللي خارج از اعمال ارادي خود از خدمت بر‌كنار شوند، در صورتي كه مدت خدمت آنان در نقاط عادي و بد آب و هوا و حداقل به ترتيب به 5 سال و 3 سال بالغ گردد، از انجام خدمت دوره‌ضرورت معاف خواهند بود و چنانچه كمتر از مدتهاي مذكور خدمت نموده باشند به ازاء هر يك سال كسري 4 ماه خدمت دوره ضرورت انجام خواهند‌داد. و در حال خدمت دوره ضرورت اين قبيل از كارمندان كمتر از 4 ماه نخواهد بود.

‌ماده 15 - سربازان وظيفه‌اي كه حين انجام خدمت دوره ضرورت با داشتن حداقل گواهينامه دوره ابتدايي و با تعهد 5 سال خدمت پيماني براي‌خدمت در مشاغل سازماني مورد نياز نيروهاي نظامي و انتظامي استخدام گردند، تا دو سال از خدمت آنان در صورت انجام تعهد به منزله خدمت دوره‌ضرورت محسوب خواهد شد و در صورتي كه قبل از خاتمه تعهد به هر علت از خدمت مستعفي و يا بر كنار گردند، چنانچه مشمول معافيتهاي قانوني‌نباشند بدون احتساب مدت تعهد انجام شده بقيه خدمت دوره ضرورت را برابر قانون انجام خواهد داد.

‌ماده 16 - كليه مشمولاني كه وارد خدمت دوره ضرورت مي‌شوند طبق آيين‌نامه‌هاي ارتش جمهوري اسلامي ايران نسبت به انقلاب اسلامي و نظام‌جمهوري اسلامي و قانون اساسي و مقام رهبري (‌فرماندهي كل نيروهاي مسلح جمهوري اسلامي ايران) سوگند وفاداري ياد خواهند كرد.

‌فصل دوم: احضار براي دوره ضرورت

‌ماده 17 - در مواقع ضروري ممكن است بنا به مقتضيات يا پيشنهاد شوراي عالي دفاع و فرمان فرماندهي كل نيروهاي مسلح جمهوري اسلامي‌ايران (‌مقام رهبري) مشمولين وظيفه عمومي دوره ضرورت بيش از دو سال به خدمت ادامه و يا قبل از خاتمه دو سال از خدمت مرخص شوند كه در‌صورت اول به ميزان دو برابر خدمت اضافي از ادوار خدمت آنان در دوره‌هاي احتياط و ذخيره كسر مي‌شود.

‌ماده 18 - به وضع مشمولان خدمت وظيفه عمومي يك سال قبل از اعزام به خدمت دوره ضرورت يعني در سالي كه مشمولان در آن سال وارد سن19 سالگي مي‌شوند رسيدگي خواهد شد.

‌ماده 19 - كساني كه به سن 19 سالگي مي‌رسند پس از انتشار آگهي احضار موظفند براي روشن نمودن وضع مشموليتشان به سازمان وظيفه‌عمومي محل تولد مراجعه و خود را معرفي نمايند و در صورتي كه در خارج از محل تولد اقامت داشته باشند مي‌توانند به سازمان وظيفه عمومي محل‌اقامت خود مراجعه كنند.

‌مشمولان مقيم خارج از كشور بايد به نمايندگي كنسولي يا سياسي دولت جمهوري اسلامي ايران در كشور محل اقامت خود و در صورت نبودن آن به‌نزديكترين نمايندگي كنسولي يا سياسي دولت جمهوري اسلامي ايران مراجعه كنند.

‌ماده 20 - اداره ثبت احوال هر محل مكلف است صورت اسامي متولدين ذكور شهرستان يا بخشهاي حوزه مأموريت خود را كه در سال بعد بايد به‌وضع مشموليت آنان رسيدگي شود، به طور تفكيك در چهار نسخه تهيه و تا اول آذر ماه هر سال به مراجعي كه براي رسيدگي به امر وظيفه عمومي‌تعيين شده و يا خواهد شد تسليم كند.

‌فصل سوم: رسيدگي

‌ماده 21 - حوزه‌هاي وظيفه عمومي تهران و مراجعي كه در هر يك از مراكز شهرستانها و بخشها مسئول رسيدگي به امور وظيفه عمومي محل‌مي‌باشند زير نظر ژاندارمري جمهوري اسلامي ايران انجام وظيفه خواهند نمود.

‌تبصره 1 - رييس اداره وظيفه عمومي از نظر سازماني معاون فرمانده ژاندارمري كل در امر وظيفه عمومي بوده و بنا به پيشنهاد فرمانده ژاندارمري‌جمهوري اسلامي ايران و تصويب وزير كشور تعيين مي‌گردد.

‌تبصره 2 - رييس اداره وظيفه عمومي موظف است كليه دستورالعمل‌ها و بخشنامه‌ها و اطلاعيه‌هايي را كه به نحوي به نيروهاي نظامي و انتظامي‌و مراجع قضايي مرتبط باشند و امور اجرايي مربوطه را در شورايي كه با شركت نمايندگان وزارت كشور، ستاد مشترك، ستاد مركزي سپاه و يك داديار‌به نمايندگي ديوان عالي كشور زير نظر رييس اداره وظيفه عمومي تشكيل مي‌شود، هماهنگ نمايد.

‌ماده 22 - نمايندگان كنسولي دولت جمهوري اسلامي ايران در كشورهاي خارج از مسئول اجراي مقررات قانون وظيفه عمومي نسبت به مشمولان‌مقيم حوزه‌هاي مأموريت خود مي‌باشند و موظفند به وضع مشموليت آنان رسيدگي كرده و نتيجه اقدامات را از طريق وزارت امور خارجه به اداره‌وظيفه عمومي اعلام دارند.

‌ماده 23 - مشمولاني كه براي ادامه تحصيل به خارج از كشور مسافرت مي‌كنند پس از ترك تحصيل يا فراغ از تحصيل همچنين مشمولاني كه پس از‌احضار به خدمت طبق آيين‌نامه اجرايي اين قانون به طور موقت به خارج از كشور مسافرت مي‌كنند در پايان مدت تعيين شده بايد جهت رسيدگي به‌وضع مشموليتشان خود را به سازمانهاي وظيفه عمومي داخل كشور معرفي كنند.

‌ماده 24 - به وضع مشمولاني كه ادعاي تكفل نمايند در مراكز شهرستانها و بخشها توسط هيأتي مركب تز اشخاص زير رسيدگي مي‌شود:

‌الف - بخشدار محل يا نماينده او.

ب - رييس سازمان وظيفه عمومي محل يا نماينده او.

ج - نماينده دادستان شهرستان و در صورت نبودن دادسرا و وجود دادگاه صلح، نماينده دادگاه.

‌د - نماينده سپاه پاسداران محل.

ه - يك نفر از نمايندگان شوراي اسلامي شهرستان يا شوراي اسلامي بخش يا شهر به معرفي شوراي مربوطه.

‌ماده 25 - در صورتي كه مشمول يا افرادي از بستگان او كه مدعي كفالت مشمول نسبت به خود هستند ادعا نمايند كه حقي از آنان تضييع شده‌است همچنين هر يك از اعضاي هيأت رسيدگي و يا فرمانده رده سازماني بالابر و يا رييس اداره وظيفه عمومي مي‌توانند با ذكر دليل موجه به رأي‌صادره از هيأت رسيدگي اعتراض نمايند و پرونده مشمول در هيأت رسيدگي تجديد نظر مطرح و رأي هيأت مزبور به استثناي موارد منطبق با ماده 29‌اين قانون قطعي و غير قابل اعتراض است.

‌اعتراض به رأي سربازي مانع اعزام مشمول به خدمت وظيفه نمي‌باشد.

‌ماده 26 - هيأت رسيدگي تجديد نظر در سازمان وظيفه عمومي تهران و مراكز هنگها و گردانهاي مستقل ژاندارمري با شركت اشخاص زير تشكيل‌مي‌شود:

‌الف - فرماندار يا معاون او.

ب - در سازمان وظيفه عمومي تهران رييس سازمان يا جانشين او، در هنگ‌ها و گردانها مستقل ژاندارمري فرمانده هنگ يا گردان مستقل يا معاون‌آنها.

ج - دادستان شهرستان يا يكي از دادياران.

‌د - فرمانده سپاه شهرستان يا قائم مقام وي.

ه - يك نفر به انتخاب شوراي اسلامي شهرستان مربوطه.

‌ماده 27 - در مورد مواد 24 و 26 تشكيل جلسات با دو سوم اعضاء و تصويب با اكثريت مطلق آراء اعضاء خواهد بود.

‌ماده 28 - در صورتي كه حداكثر طرف 5 سال از تاريخ صدور رأي هيأت تجديد نظر معلوم شود كه نظر هيأت رسيدگي تجديد نظر منطبق با اصول و‌قوانين جاري نبوده و اهميت آن به حدي باشد كه در وضع مشمول مؤثر باشد پرونده به وسيله رييس اداره وظيفه عمومي به يكي از هيأت‌هاي رسيدگي‌تجديد نظر ارجاع خواهد شد و نظر اين هيأت قطعي و لازم‌الاجرا است.

‌ماده 29 - در صورتي كه در حين انجام خدمت دوره ضرورت مشمول يا يكي از كسان تحت تكفل او ادعاي كفالت كند فرماندهان و رؤساي مربوطه‌مكلفند مراتب را به حوزه‌هاي وظيفه عمومي يا گروهانهاي اعزام‌كننده مشاراليه اعلام دارند كه در اسرع وقت وضع مشمول در هيأت رسيدگي مطرح و‌تصميم مقتضي اتخاذ شود.

‌ماده 30 - به ادعاي كفالت مشمولاني رسيدگي مي‌شود كه غيبت نداشته باشند مگر اين كه در موقع احضار و در طول مدت غيبت و حين رسيدگي‌حائز شروط معافيت كفالت بوده باشند كه در اين صورت اين قبيل مشمولان از معافيت كفالت استفاده خواهند كرد (‌با در نظر گرفتن ماده 55).

‌تبصره - رييس اداره وظيفه عمومي يا نماينده او در صورتي كه دلائل و مدارك مثبته‌اي مبني بر معافيت از خدمت در پرونده موجود باشد مي‌تواند‌براي يك دوره دستور عدم اعزام صادر نمايد.

‌فصل چهارم: معافيتها

‌بخش اول - معافيت تحصيلي

‌ماده 31 - دانش‌آموزان دانشسراها و دانش‌آموزان چهارساله آخر دوره متوسطه و هنرآموزان هنرستانها و آموزشگاههاي فني و حرفه‌اي كه ارزش‌تحصيلي ديپلم آنها از طرف مراجع صلاحيت‌دار معادل متوسطه كامل شناخته شده تحصيل نمايند و دانشجويان و هنرجويان دانشگاهها و مؤسسات‌آموزش عالي اگر در حين تحصيل به سن مشموليت برسند تا زماني كه به تحصيلات خود ادامه مي‌دهند از اعزام به خدمت دوره ضرورت معاف خواهند‌بود.

‌ماده 32 - طلاب علوم ديني كه قبل از رسيدن به سن مشموليت و يا اعزام هم طبقه خود طبق ضوابط شوراي مديريت حوزه علميه قم و يا نماينده‌رسمي آن در شهرستانها به تحصيل اشتغال ورزيده در مدت تحصيل مي‌توانند از مزاياي ماده 31 قانون استفاده كنند ارزشيابي ميزان تحصيل با شوراي‌مديريت و يا نماينده آن خواهد بود.

‌تبصره - مشمولان ديپلمه كه دوره سطح و يا حداقل 6 سال دوره خارج را گذرانده باشند به ترتيب همانند مشمولان ليسانس و دكتر خواهند بود و‌چنانچه بدون ديپلم دوره‌هاي مذكور را گذرانده باشند همانند مشمولان فوق ديپلم و فوق ليسانس مي‌باشند و در هر صورت طلابي كه به درجه اجتهاد‌نايل گردند همانند مشمولين دكترا مي‌باشند.

‌ماده 33 - صدور كارت معافيت تحصيلي دانش‌آموزان و هنرجويان و دانشجويان و طلاب علوم ديني موكول به گواهي اشتغال به تحصيل آنان از‌طرف مقامات صالحه بوده و مدت اعتبار آن يك سال تمام است.

‌ماده 34 - دانش‌آموزان و هنرجويان و دانشجويان و طلاب علوم ديني مشمول به محض ترك تحصيل يا اخراج يا فراق از تحصيل بايد براي انجام‌خدمت دوره ضرورت خود را معرفي كنند.

‌مقامات مسئول مكلفند صورت اسامي اين قبيل مشمولان را با ذكر مشخصات كامل و نشاني و رشته تحصيلي به طور انفرادي و بدون تأخير به سازمان‌وظيفه عمومي محل ارسال دارند.

‌تبصره 1 - مشمولان كه با داشتن معافيت تحصيلي در خارج از كشور تحصيل مي‌كنند پس از ترك تحصيل يا فراغ از تحصيل موظفند حداكثر ظرف‌يك سال خود را به سازمان وظيفه عمومي مربوط در داخل كشور معرفي كنند.

‌تبصره 2 - مقامات مسئول حسب مورد موظفند ارزش تحصيلي اين قبيل مشمولان را از تاريخ تسليم مدارك حداكثر ظرف دو ماه تعيين و به آنان‌تسليم و مراتب را به اداره وظيفه عمومي اعلام كنند.

‌ماده 35 - مشمولان ديپلمه كه با داشتن برگ آماده به خدمت يا برگ معافيت موقت از خدمت دوره ضرورت در مسابقه ورودي يكي از دانشگاهها يا‌مؤسسات آموزش عالي داخل كشور قبول شده تا زماني كه به تحصيل اشتغال دارند، مي‌توانند از معافيت تحصيلي استفاده نمايند مشروط به اين كه‌داراي غيبت غير موجه نباشند. اين معافيت فقط براي يك بار داده خواهد شد.

ماده 36 - فارغ‌التحصيلان ديپلمه در صورتي كه از نظر مقررات اين قانون و بنا به گواهي وزارت فرهنگ و آموزش عالي حائز شروط اشتغال به‌تحصيل در خارج از كشور باشند و ادامه تحصيل آنان در رشته‌هاي مورد تأييد وزارت فرهنگ و آموزش عالي باشد مي‌توانند با استفاده از مقررات‌معافيت تحصيلي براي ادامه تحصيل به خارج از كشور مسافرت كنند.

‌ماده37 - دانش‌آموزاني كه قبل از سن مشموليت بخواهند در خارج از كشور ادامه تحصيل دهند در صورتي كه مورد تأييد وزارت آموزش و پرورش‌باشد مي‌توانند از معافيت تحصيلي براي ادامه تحصيل در خارج از كشور استفاده نمايند.

‌تبصره - فرزندان ايرانيان مقيم خارج از كشور و فرزندان مأمورين ثابت دولت جمهوري اسلامي ايران در خارج از كشور همچنين كساني كه قانوناً‌تحت كفالت يا ولايت قانوني آنها هستند تا اخذ ديپلم از مقررات اين ماده مستثني بوده و ادامه تحصيل آنان در رشته‌هاي عالي و دانشگاهي با تأييد‌وزارت فرهنگ و آموزش عالي بلامانع خواهد بود.

‌ماده 38 - آيين‌نامه اجرايي مواد اين بخش از طرف وزارتخانه‌هاي كشور، دفاع، سپاه، آموزش و پرورش و فرهنگ و آموزش عالي و با كسب نظر از‌شوراي مديريت حوزه علميه قم اداره وظيفه عمومي تهيه و تصويب و به موقع اجزاء گذاشته خواهد شد.

‌بخش دوم - معافيت پزشكي

‌ماده 39 - مشمولان خدمت وظيفه عمومي از نظر وضع مزاجي و استعداد جسمي و رواني به چهار دسته به شرح زير تقسيم مي‌شوند:

1 - كساني كه از نظر جسمي و رواني سالم و قادر به انجام خدمت هستند.

2 - كساني كه به علت نقص عضو يا ابتلاء به بيماري از سلامتي كامل برخوردار نبوده اما قادر به انجام خدمت در امور غير رزمي مي‌باشند.

3 - كساني كه به علت عدم رشد يا ابتلاء به بيماري موقتاً قادر به انجام خدمت دوره ضرورت نيستند.

4 - مشمولاني كه به علت نقص عضو يا ابتلاء به بيماري جسمي و يا رواني به طور دائم قادر به انجام خدمت دوره ضرورت نيستند.

‌تبصره 1 - نحوه طبقه‌بندي مشمولان و طرز معاينه و ضوابط معافيت پزشكي آنها به موجب آيين‌نامه معاينه پزشكي مشمولان خدمت وظيفه‌عمومي خواهد بود كه وسيله ستاد مشترك تهيه و به تصويب وزارتخانه‌هاي بهداري، كشور، دفاع و سپاه پاسداران انقلاب اسلامي ايران خواهد رسيد.

‌تبصره 2 - مشمولان موضوع بند 2 اين ماده كه براي انجام خدمت در مشاغل غير رزمي نيروهاي نظامي يا انتظامي اختصاص داده مي‌شوند، آن‌قسمت از برنامه آموزش عملي و نظامي را كه به تشخيص كميسيون پزشكي مراكز آموزش نيروهاي مسلح با سلامتي آنان منافات داشته باشد انجام‌نخواهد داد.

‌ماده 40 - به مشمولاني كه به علت ابتلاء به بيماري موقتاً قادر به انجام خدمت دوره ضرورت نباشند براي مدتي كه شوراي پزشكي تعيين مي‌نمايد‌و در هر حال متجاوز از يك سال نخواهد بود معافيت موقت پزشكي داده خواهد شد و در سال دوم در صورت ادامه بيماري به همان نحو اقدام و‌چنانچه در سال سوم نيز قادر به انجام خدمت نباشند به طور دائم از خدمت دوره ضرورت معاف خواهند شد.

‌تبصره 1 - مشمولان پزشك فقط در صورتي معاف دائم از خدمت دوره ضرورت شناخته مي‌شوند كه قادر به اشتغال به حرفه طبابت نباشند. آن‌تعداد از مشمولين خدمت دوره ضرورت پزشك كه از سلامتي كامل برخوردار نيستند ليكن قادر به طبابت مي‌باشند، به خدمت دوره ضرورت اعزام‌مي‌گردند و برابر نظر شوراهاي پزشكي از خدمت سنگين معاف خواهند شد.

‌تبصره 2 - در زمان جنگ يا بسيج همگاني مي‌توان افرادي را كه در زمان صلح به علل پزشكي يا تكفل از خدمت دوره ضرورت معاف شده‌اند نيز‌به خدمت احضار كرد.

‌ماده 41 - معاينه مشمولان وسيله يك نفر پزشك از نيروهاي مسلح انجام مي‌شود و در صورت نبودن پزشك از نيروهاي مسلح از پزشكان غير‌نظامي كه صلاحيت آنان وسيله بهداري محل و فرماندار يا بخشدار محل تأييد شده باشد استفاده خواهد شد.

‌تبصره 1 - اظهار نظر در مورد معافيت پزشكي مشمولان بايد توسط سه نفر پزشك كه مورد تأييد رييس بهداري و فرماندار محل باشند انجام شود و‌رأي اكثريت اين پزشكان معتبر است.

‌تبصره 2 - مديران عامل بهداري هر استان موظفند پزشكان مورد نياز شوراهاي پزشكي موضوع تبصره را تعيين و به فرمانداري محل معرفي نمايند.

‌ماده 42 - در صورتي كه مشمولان در حين خدمت دوره ضرورت مبتلا به نقص عضو يا بيماريهايي شوند كه پس از اتمام مدت معالجه كمتر از 6 ماه‌نباشد و طبق نظر شوراي پزشكي بيمارستانهاي نيروهاي مسلح جمهوري اسلامي كه مورد تأييد عقيدتي - سياسي در نيروي مربوطه هستند قادر به‌انجام خدمت نباشند از انجام بقيه خدمت دوره ضرورت معاف خواهند بود.

‌تبصره - دوران معالجه مشمولان موضوع اين ماده جزو خدمت دوره ضرورت آنان محسوب مي‌گردد.

‌ماده 43 - چنانچه رييس اداره وظيفه عمومي ظرف 5 سال به نحوي اطمينان حاصل نمايد كه مشمولي با تقلب و دسيسه در معاينه پزشكي معافيت‌اخذ نموده يا برخلاف اين قانون و آيين‌نامه معاينه و معافيت پزشكي از خدمت دوره ضرورت معاف تشخيص داده شده از اين قبيل مشمولان توسط‌شوراي عالي پزشكي كه از 5 نفر از پزشكان نيروهاي مسلح جمهوري اسلامي ايران تشكيل مي‌گردد معاينه مجدد به عمل خواهد آمد و نظر اين شورا‌قطعي و لازم‌الاجرا است.

‌بخش سوم - معافيت كفالت

‌ماده 44 - مشمولان زير حسب مورد از انجام خدمت دوره ضرورت معاف مي‌باشند.

‌الف - يگانه مراقب و نگهدارنده پدر يا جد يا برادر و يا مادر يا جده يا خواهر كه قادر به اداره امور خود نباشد.

ب - يگانه مراقب و نگهدارنده برادر يا خواهر صغير.

ج - يگانه سرپرست و خواهر مجرد در صورتي كه تا سن 24 سالگي مجرد باشد.

‌د - از 2 يا 3 برادر واجد شرايط اعزام به خدمت يكي از آنان تا خاتمه خدمت ديگري به خدمت دوره ضرورت يا احتياط اعزام نخواهد شد. و‌ترتيب تقدم در اعزام بر مبناي سن مشمول خواهد بود.

ه - مشمولين غير غايبي كه داراي همسر يا فرزند تحت تكفل مي‌باشد تا تصويب و اجراي لايحه مذكور در ماده 55 اين قانون در زمان صلح.

‌بديهي است پس از تصويب و اجراي لايحه مذكور به شرط نداشتن مانع ديگري مشمولين فوق به خدمت اعزام خواهند شد.

‌تبصره 1 - مشمولان بندهاي الف و ب چنانچه در پنج سال متوالي داراي شرايط معافيت موقت از خدمت باشند در پايان سال پنجم به آنها معافيت‌در زمان صلح داده خواهد شد. و مشمولين بند ج تا پايان سن 24 سالگي خواهر مي‌توانند سالانه از معافيت موقت استفاده و سپس به شرط نداشتن‌مانع ديگري به خدمت اعزام شوند.

‌تبصره 2 - مشمولاني كه براي انجام خدمت وظيفه عمومي احضار مي‌شوند در صورتي كه در تاريخهاي معينه بدون عذر موجه خود را معرفي‌نكنند از معافيت موضوع اين ماده محروم مي‌شوند (‌با توجه به ماده 55).

‌ماده 45 - با مشموليني كه پدر يا برادر آنها از تاريخ 56.10.19 در راه به ثمر رسيدن انقلاب اسلامي و استمرار آن معلول يا اسير يا مفقودالاثر شده يا‌بشوند به ترتيب زير رفتار خواهد شد.

‌الف - در صورتي كه يگانه فرزند ذكور خانواده معلول باشد كه طبق نظر شوراي پزشكي به تنهايي قادر به اداره امور شخصي خود نباشند از انجام‌خدمت دوره ضرورت و احتياط معاف دائم خواهند شد.

ب - چنانچه داراي برادر صغير يا برادر معلول يا اين كه يگانه اولاد ذكور باقي مانده خانواده اسير و يا مفقودالاثر باشند، طبق تبصره 1 ماده 44‌عمل خواهد شد.

‌تبصره - شرايط اسير و مفقودالاثر و معلول شناخته شدن و خانواده آنان در آيين‌نامه اجرايي اين قانون پيش‌بيني خواهد شد.

‌ماده 46 - مشمولاني كه ادعاي كفالت مي‌كنند مي‌توانند مدارك لازم را پيش از اعزام به حوزه وظيفه عمومي محل سكونت خود تسليم كنند.

‌تحقيقات لازم نسبت به ادعاي كفالت اين قبيل مشمولان و همچنين تصديق صحت مندرجات استشهاد و مدارك آنها با شهرباني و يا ژاندارمري خواهد‌بود.

‌تبصره - در هر سال كه مشمولان سالم و بلامانع، نياز نيروهاي مسلح جمهوري اسلامي را تأمين نموده باشند به مشمولان بند 2 ماده 39 و‌مشمولاني كه داراي معافيت موقت و معتبر به مدت 2 سال باشند معافيت دائم در زمان صلح داده خواهد شد.

‌فصل پنجم: آموزش نظامي مشمولان و درجات و حقوق و مزاياي آنان

‌ماده 47 - كليه مشمولان طبق برنامه و مدت آموزشي كه از طرف ستاد مشترك ارتش و ستاد مركزي سپاه تنظيم مي‌گردد دوره آموزش مقدماتي‌نظامي را طي خواهد كرد.

‌تبصره 1 - مشمولان فوق ديپلم جهت طي دوره درجه‌داري وظيفه به مراكز آموزشي و فرهنگي اعزام و پس از گذراندن دوره مقدماتي و تخصصي‌و داشتن سلامت جسمي و رواني و صلاحيت اخلاقي و سياسي به يكي از درجات گروهباني وظيفه نائل مي‌شوند در غير اين صورت با درجه افرادي‌وظيفه به خدمت ادامه خواهند داد.

‌تبصره 2 - مشمولان ديپلمه و پائين‌تر پس از طي دوره مقدماتي با درجه افرادي وظيفه به خدمت در نيروها و سازمانهاي مربوطه مشغول خواهند‌شد.

‌تبصره 3 - در موارد ضروري نيروها و سازمانهاي نظامي و انتظامي مجاز خواهند بود تعدادي از مشمولان ديپلمه را در تخصصهاي مورد نياز بر‌اساس ضوابط مندرج در آيين‌نامه اجرايي اين قانون انتخاب و جهت طي دوره درجه‌داري وظيفه به مراكز آموزشي و فرهنگي اعزام دارند.

‌ماده 48 - مشمولان ليسانسيه و بالاتر پس از طي دوره آموزشي مقدماتي نظامي و موفقيت در آزمايشهاي آن در صورتي كه از لحاظ اخلاقي و‌سياسي و مكتبي شايستگي داشته باشند پس از طي دوره آموزش افسري وظيفه و موفقيت در آزمايشهاي آن دارندگان دانشنامه دكترا به درجه‌ستوان‌يكمي و سايرين به درجه ستوان دومي وظيفه نائل خواهند شد.

‌تبصره 1 - در صورتي كه مشمولان موضوع اين ماده در آزمايشهاي دوره مقدماتي نظامي مردود شوند و يا طبق نظر شوراي مركز آموزشي از لحاظ‌جسمي، مكتبي و اخلاقي صلاحيت لازم جهت نيل به درجه افسري را نداشته باشند براي طي دوره درجه‌داري اعزام خواهند شد.

‌تبصره 2 - در صورتي كه مشمولان موضوع اين ماده در آزمايشهاي دوره آموزشي افسري وظيفه مردود گردند يا از لحاظ مكتبي و اخلاقي واجد‌صلاحيت نيل به مقام افسري بر حسب تشخيص شوراي مركز آموزشي مربوط نباشند بقيه خدمت دوره ضرورت را در يكي از درجات گروهباني وظيفه‌انجام خواهند داد.

‌تبصره 3 - در صورتي كه مشمولان موضوع اين ماده در هر يك از مراحل آموزشي به علل سياسي و امنيتي واجد صلاحيت نيل به مقام افسري‌تشخيص داده نشوند بقيه خدمت دوره ضرورت را مانند افراد وظيفه انجام خواهند داد.

‌ماده 49 - حقوق ماهانه افسران - درجه‌داران - دانشجويان و دانش‌آموزان و افراد وظيفه به شرح زير خواهد بود:

‌الف - حقوق افسران وظيفه به ميزان حقوق ثابت ماهانه سال اول افسران هم درجه كادر ثابت.

ب - حقوق درجه‌داران وظيفه

1 - گروهبان‌سوم 115 واحد حقوقي

2 - گروهبان‌دوم 125 واحد حقوقي

3 - گروهبان‌يكم 135 واحد حقوقي

ج - حقوق دانشجويان وظيفه در مدت آموزش مقدماتي و دانش‌آموزان وظيفه در مدت آموزش مقدماتي و تخصصي 2000 ريال.

‌د - حقوق دانشجويان وظيفه در مدت آموزش تخصصي 2500 ريال.

ه - حقوق ماهانه افراد وظيفه به ميزاني است كه هر سال در بودجه وزارت دفاع پيش‌بيني مي‌شود.

‌ماده 50 - افسران و درجه‌داران وظيفه در صورت اعزام به مأموريت يا انتقال يا خدمت در مناطق بد آب و هوا مشمول مقررات فوق‌العاده و مزاياي‌مربوط به افسران و درجه‌داران كادر ثابت نسبت به حقوق آنان خواهند بود و در صورتي كه در يگانها و قسمتهايي كه پرسنل كادر ثابت آنها از مزاياي‌قانوني خاص استفاده مي‌كنند، مشغول خدمت شوند و در شرايط مشابه از مزاياي مزبور نسبت به حقوق خويش استفاده خواهند كرد.

‌تبصره 1 - افسران و درجه‌داران وظيفه‌اي كه در محل سكونت خود خدمت مي‌نمايند، از مقررات مربوط به بدي آب و هوا، مذكور در اين ماده‌استفاده نخواهند كرد.

‌تبصره 2 - سربازان وظيفه در غير زمان جنگ يا بسيج عمومي به طور اجباري بيش از يك سال (‌نيمي از مدت خدمت) از خدمت خود را در نقاط‌بد آب و هوا خدمت نخواهند كرد.

‌تبصره 3 - طبقه بندي مناطق از نظر آب و هوا طبق آيين‌نامه‌اي خواهد بود كه به وسيله ستاد مشترك با هماهنگي سازمان امور اداري و استخدامي‌كل كشور تهيه و به تصويب وزير دفاع برسد.

‌تبصره 4 - به افسران و درجه‌داران وظيفه‌اي كه بنا به تقاضاي شخصي منتقل مي‌شوند هزينه سفر و فوق‌العاده انتقال تعلق نمي‌گيرد.

‌ماده 51 - به پرسنل وظيفه‌اي كه در عمليات جنگي شركت مي‌نمايند، فوق‌العاده عملياتي بر طبق ضوابطي كه توسط وزارتين دفاع و سپاه پاسداران‌تهيه و به تصويب شوراي عالي دفاع مي‌رسد پرداخت خواهد شد.

‌ماده 52 - ميزان مرخصي پرسنل وظيفه در مدت خدمت و نحوه استفاده از آن طبق مقررات مرخصي پرسنل نيروهاي مسلح جمهوري اسلامي‌ايران خواهد بود.

‌ماده 53 - كساني كه در حين خدمت وظيفه عمومي در هر يك از دوره‌هاي ضرورت، احتياط و ذخيره به سبب انجام وظيفه يا شركت در عمليات‌رزمي و يا قيود خدمتي شهيد يا فوت يا معلول شوند از لحاظ ميزان و نحوه پرداخت حقوق وظيفه و مستمري مشمول قوانين و مقررات مربوط به‌پرسنل كادر ثابت هم‌درجه مي‌باشند و حقوق وظيفه و مستمري آنان حسب مورد از بودجه وزارتخانه‌ها يا سازمانهاي مربوطه پرداخت مي‌گردد.

‌تبصره 1 - در صورتي كه مشمولين اين ماده قبل از ورود به خدمت وظيفه عمومي از كارمندان دولت يا سازمانهاي تابع يا وابسته به دولت بوده و‌آخرين حقوق دريافتي آنان از سازمان مربوطه از ميزان حقوقي كه برابر اين قانون به آنان تعلق مي‌گيرد، بيشتر باشد حقوق وظيفه و مستمري وراث آنان‌بر اساس حقوق بيشتر پرداخت خواهد شد.

‌تبصره 2 - كساني كه تا تاريخ تصويب اين قانون از بودجه وزارتخانه‌ها يا سازماني حقوق وظيفه يا مستمري دريافت مي‌داشته‌اند حقوق آنان كماكان‌از همان محل پرداخت خواهد شد.

‌ماده 54 - پرسنل وظيفه‌اي كه در حين خدمت وظيفه عمومي اسير يا مفقودالاثر بشوند تا پايان دوره اسارت يا تعيين تكليف، عائله تحت تكفل آنان‌به ترتيب زير حقوق دريافت خواهند نمود:

‌الف - در دوره ضرورت از حقوق مربوطه و پس از پايان دوره ضرورت از حقوق هم طبقه دوره احتياط.

ب - در دوره ذخيره از حقوق يك درجه بالاتر هم طبقه احتياط د ذخيره.

‌تبصره - شرايط لازم براي اسير و مفقودالاثر شناخته شدن پرسنل در آيين‌نامه اجرايي اين قانون پيش‌بيني خواهد شد.

‌ماده 55 - دولت موظف است لايحه نحوه كمك به خانواده‌هاي مشموليني را كه با اعزام مشمول قدرت اداره معاش خود را از دست مي‌دهند تهيه‌و ظرف مدت 6 ماه جهت تصويب به مجلس شوراي اسلامي تقديم نمايد.

‌فصل ششم: احضار در مراحل احتياط و ذخيره

‌ماده 56 - شوراي عالي دفاع مي‌تواند يك يا چند طبقه از افسران و درجه‌داران و افراد وظيفه كه خدمت دوره ضرورت را انجام داده‌اند و در‌دوره‌هاي احتياط و ذخيره خدمت وظيفه عمومي هستند براي تجديد يا تكميل آموزش نظامي فراخوانده يا پيشنهاد بسيج همگاني به مقام رهبري‌بنمايد. نحوه احضار و مهلت معرفي فراخواندگان همچنين كساني كه به علل ناشي از وضع جسماني يا اجتماعي يا حساسيت مشاغل آنان ممكن است‌از فراخوانده شدن براي تجديد يا تكميل آموزش نظامي معاف شوند در آيين‌نامه اجرايي اين قانون كه توسط وزارتين دفاع و سپاه تهيه و به تصويب‌شوراي عالي دفاع مي‌رسد، تعيين خواهد شد.

‌ماده 57 - كليه فراخواندگان براي خدمت دوره احتياط و ذخيره و يا تجديد يا تكميل آموزش يا بسيج همگاني حقوقي معادل ثابت افسران،‌درجه‌داران و افراد كادر ثابت هم‌درجه خود حسب مورد از بودجه وزارتخانه‌هاي مربوطه دريافت خواهند داشت.

‌تبصره 1 - فراخواندگان موضوع اين ماده در صورتي كه كارمند يكي از وزارتخانه‌ها يا سازمانهاي دولتي يا وابسته به دولت باشند مابه‌التفاوت‌حقوق و مزاياي خود را از سازمان متبوع دريافت خواهند داشت.

‌تبصره 2 - ميزان حقوق پرسنل احتياط و ذخيره در زمان جنگ بنا بر پيشنهاد ستاد مشترك و تصويب شوراي عالي دفاع خواهد بود.

‌فصل هفتم: غيبت مشمولان وظيفه عمومي و جرائم و مجازاتها

بخش اول - غيبت مشمولان خدمت وظيفه عمومي

‌ماده 58 - مشمولان خدمت وظيفه عمومي (‌ضرورت، احتياط، ذخيره) كه براي رسيدگي يا اعزام احضار شوند و در مهلت يا موعد مقرر كه از طرف‌اداره وظيفه عمومي اعلام شود خود را معرفي نكنند همچنين مشمولاني كه معافيت‌هاي موقت دريافت داشته‌اند و پس از انقضاء مدت اعتبار ظرف‌يك ماه براي تجديد رسيدگي خود را معرفي نكنند، غايب شناخته شده و پس از معرفي يا دستگيري در صورتي كه طبق مقررات اين قانون قادر به‌خدمت و بلامانع تشخيص داده شوند به خدمت اعزام مي‌شوند و پس از انجام خدمت مقرر در صورت اعلام اداره وظيفه عمومي موضوع غيبت در‌محاكم صالحه قضايي مورد رسيدگي قرار مي‌گيرد. و چنانچه داراي عذر موجه نباشند، به شرح زير اتخاذ تصميم خواهد شد:

‌الف - مشمولان غايب زمان صلح كه در زمان صلح خود را معرفي كنند پس از تعيين تكليف مشموليت يا انجام خدمت دوره ضرورت به مدت 6‌ماه تا يك سال و مشمولاني كه دستگير شده باشند به مدت يك سال تا دو سال از دريافت كارت پايان خدمت يا معافيت محروم خواهند شد.

ب - مشمولان غايب زمان صلح كه خود را در زمان جنگ معرفي نمايند پس از پايان خدمت يا معافيت بلافاصله كارت مربوطه را دريافت خواهند‌داشت و كساني كه دستگير شوند به مدت 2 سال 4 سال از دريافت كارت پايان خدمت محروم خواهند شد.

ج - مشمولان غايب زمان جنگ كه خود را در زمان جنگ معرفي كنند، پس از پايان خدمت يا تعيين تكليف از نظر مشموليت به مدت يك تا دو‌سال و كساني كه دستگير شوند به مدت 3 تا 5 سال از دريافت كارت پايان خدمت يا معافيت محروم خواهند شد.

‌د - مشمولان غايب زمان جنگ كه خود را در زمان صلح معرفي كنند پس از پايان خدمت تا تعيين تكليف از نظر مشموليت به مدت 5 تا 7 سال و‌كساني كه دستگير شوند به مدت 7 تا 10 سال از دريافت كارت پايان خدمت يا معافيت محروم خواهند شد.

‌تبصره 1 - قاضي مي‌توانند غايب را به مجازات (‌تعزير) ديگري كه خود صلاح بداند به جاي مجازاتهاي فوق محكوم نمايد.

‌تبصره 2 - مشمولاني كه تا تاريخ تصويب اين قانون غايب شناخته شده‌اند چنانچه داخل كشور باشند ظرف 6 ماه و آنهايي كه در خارج از باشند‌ظرف مدت يك سال براي رسيدگي به وضع مشموليتشان خود را به سازمانهاي وظيفه عمومي معرفي نمايند بجز مشمولان بند (‌د) محروميتهاي مندرج‌در ماده در مورد آنان اجرا نخواهد شد.

‌بخش دوم - جرائم و مجازاتها

‌ماده 59 - مشمولين خدمت دوره ضرورت چنانچه در مدت آموزش اوليه و يا پس از خاتمه آموزش بيش از مدت 6 ماه مرتكب فرار از خدمت‌شوند پس از دستگيري يا معرفي بدون احتساب مدت قبلي خدمت دوره ضرورت را انجام خواهند داد.

‌ماده 60 - كساني كه با روش‌هايي هم چون جعل شناسنامه، استفاده از شناسنامه ديگران، اعمال نفوذ، شهادت كذب، گواهي خلاف واقع، مكتوم‌داشتن حقيقت، فريب دادن مشمول و ديگر انواع تقلب موجبات معافيت خود يا ديگران را از خدمت وظيفه عمومي فراهم سازند به ازاء هر مورد‌معافيت توسط دادگاه صالحه طبق قانون تعزيرات محكوم به تعزير مي‌شوند.

‌ماده 61 - پرسنل اداره وظيفه عمومي و نيروهاي نظامي و انتظامي و نهادها و ارگانها و مؤسسات دولتي و وابسته به دولت و نمايندگان شوراها و‌انجمن‌هاي اسلامي چنانچه با سوء نيت موجبات معافيت يا اعزام مشمولي را به خدمت وظيفه عمومي من غير حق فراهم سازند به كسر نصف حقوق‌از 6 ماه الي يك سال براي فرد اول و انفصال دائم از خدمت براي فرد دوم در دادگاه صالحه محكوم خواهند شد.

‌تبصره 1 - نمايندگان شوراها و انجمنهاي اسلامي كه با سوء نيت موجبات معافيت يا اعزام مشمولي را به خدمت وظيفه عمومي من غير حق فراهم‌سازند علاوه بر اخراج از شوراها و انجمنها به ازاء هر مورد معافيت به تعزير طبق قانون تعزيرات محكوم مي‌شوند.

‌تبصره 2 - هر گاه اعمال ارتكابي متخلفين مذكور در دو ماده فوق عناوين خاص ديگري داشته باشد كه مستلزم كيفر خاصي باشد به آن كيفر نيز‌محكوم مي‌شوند.

‌ماده 62 - استخدام مشمولان به طور كلي در وزارتخانه‌ها و مؤسسات وابسته به دولت و در كار خانه‌ها و كارگاهها و مؤسسات خصوصي بدون‌داشتن معافيت دائم ممنوع است.

‌تبصره - استخدام مشمولان غير غايب در نيروهاي مسلح جمهوري اسلامي با رعايت مقررات اين قانون از محدوديت مقرر در موارد فوق مستثني‌است.

‌ماده 63 - استخدام‌كننده يا استخدام‌كنندگان مشمولين غايب در وزارتخانه‌ها و مؤسسات دولتي و وابسته به دولت و نهادها براي هر يك از افراد‌اول و دوم به كسر نصف حقوق از شش ماه الي يك سال و در صورت تكرار سه مورد يا بيشتر به انفصال دائم از خدمت توسط دادگاه صالحه محكوم‌خواهند شد.

‌ماده 64 - اشتغال به كار مشمولان با برگ معافيت موقت يا دفترچه آماده به خدمت فقط مدت اعتبار آنها بلامانع است.

‌ماده 65 - كليه افرادي كه از اول مهر ماه سال يك هزار سيصد و پنجاه و نه تا پايان جنگ تحميلي در خدمت وظيفه عمومي بوده‌اند و يا خواهند بود‌از لحاظ استخدام در وزارتخانه‌ها و مؤسسات وابسته بر ساير افرادي كه در شرايط مشابه هستند حق تقدم دارند.

‌ماده 66 - آيين‌نامه اجرايي اين قانون جز در مواردي كه در مواد اين قانون مرجع خاصي براي آن مشخص شده است توسط وزارتخانه‌هاي كشور،‌دفاع و سپاه تهيه و تصويب هيأت دولت خواهد رسيد.

‌ماده 67 - كليه قوانين مغاير با اين قانون از تاريخ تصويب اين قانون ملغي است.

‌تبصره - قانون مربوط به معافيت يك نفر از خانواده شهداء از شمول اين قانون مستثني است.

‌قانون فوق مشتمل بر شصت و هفت ماده و پنجاه و هفت تبصره در جلسه روز يكشنبه بيست و نهم مهر ماه يك هزار و سيصد و شصت و سه مجلس‌شوراي اسلامي تصويب و در تاريخ 1363.8.8‌به تأييد شوراي محترم نگهبان رسيده است.

‌رييس مجلس شوراي اسلامي - اكبر هاشمي