قانون گذرنامه
مصوب 1351.12.10
فصل اول - كليات
ماده 1 - گذرنامه سندي است كه از طرف مأموران صلاحيتدار دولت شاهنشاهي مذكور در اين قانون براي مسافرت اتباع ايران به خارج و يا اقامتدر خارج و يا مسافرت از خارج به ايران داده ميشود.
ماده 2 - اتباع ايران براي خروج از كشور و يا اقامت در خارج و يا مسافرت از خارج به ايران بايد تحصيل گذرنامه نمايند. صدور گذرنامه منوط بهارائه اسنادي است كه هويت و تابعيت ايراني تقاضاكننده را ثابت نمايد. اسناد مزبور به موجب آييننامه اجرايي اين قانون تعيين خواهد شد.
ماده 3 - خروج از كشور بدون ارائه گذرنامه يا مدارك مسافرت مذكور در اين قانون ممنوع است.
ماده 4 - ورود به كشور و يا خروج از آن فقط از نقاطي كه بنا به پيشنهاد وزارت كشور و تصويب هيأت وزيران تعيين و آگهي خواهد شد مجاز است.
ماده 5 - بازرسي گذرنامه و مدارك مسافرت و رسيدگي به آنها در مرز با شهرباني كل كشور و در نقاطي كه شهرباني نباشد به عهده ژاندارمري كلكشور است.
مأموران مربوط مكلفند از ورود افرادي كه فاقد گذرنامه يا مدارك لازم براي ورود به ايران باشند جلوگيري نمايند.
تبصره - در مواردي كه افرادي فاقد گذرنامه و يا مدارك مسافرت براي مراجعت به ايران باشند در صورتي كه تابعيت ايراني و يا ايراني بودن آنانمحرز شود مأمورين مربوط ميتوانند اجازه ورود به ايران را بدهند. ضوابط تشخيص و ايراني بودن اين قبيل اشخاص به موجب آييننامه اجرايي اينقانون تعيين خواهد شد.
ماده 6 - برگ مسافرت موضوع ماده 9 و همچنين برگ بازگشت موضوع ماده 20 و پروانههاي گذر موضوع مواد 29 و 30 از نظر اين قانون در حكمگذرنامه است.
فصل دوم - انواع گذرنامه
ماده 7 - گذرنامه بر سه قسم است:
الف - گذرنامه سياسي.
ب - گذرنامه خدمت (اعم از فردي يا جمعي).
ج - گذرنامه عادي (اعم از فردي يا جمعي).
تبصره - مشخصات انواع گذرنامه از لحاظ رنگ و شكل و قطع و تعداد اوراق و نظاير آن و همچنين سازمان تهيهكننده آنها به موجب آييننامهاجرايي اين قانون تعيين ميگردد.
ماده 8 - از تاريخ تصويب اين قانون گذرنامههاي تحصيلي به تدريج به گذرنامههاي عادي تبديل خواهد شد.
ماده 9 - وزارت امور خارجه ميتواند در موارد لزوم با موافقت وزير امور خارجه براي كساني كه به مأموريتهاي خاص اعزام ميشوند به جايگذرنامه برگ مسافرت انفرادي و يا دستهجمعي صادر نمايد. مشخصات برگهاي مذكور در آييننامه اجرايي اين قانون تعيين خواهد شد.
فصل سوم - گذرنامههاي سياسي و خدمت
ماده 10 - براي شخصيتهاي زير گذرنامه سياسي صادر ميشود:
1 - اعضاء خاندان جليل سلطنت.
2 - نخستوزير و رؤساي مجلسين - وزير دربار شاهنشاهي - وزيران و همسران آنها.
3 - رييس ستاد بزرگ ارتشتاران - نديمه عليا حضرت شهبانوي ايران - رييس سازمان برنامه و بودجه - رييس و دادستان ديوان عالي كشور -رييس كل تشريفات شاهنشاهي - رييس دفتر مخصوص شاهنشاهي - رييس بانك مركزي - رييس هيأت مديره و مدير عامل شركت ملي نفت ايران وهمسران آنها.
4 - نخستوزيران سابق - رؤساي سابق مجلسين - وزراء سابق - رؤساي سابق ديوان عالي كشور - سفراي سابق و همسران آنها با موافقت وزيرامور خارجه.
5 - نمايندگان مجلسين با معرفي رييس مجلس مربوط.
6 - شهردار پايتخت - معاونان نخستوزير - استانداران و معاونان وزارتخانهها با معرفي نخستوزير.
7 - اعضاء رييسه دربار شاهنشاهي با معرفي وزير دربار شاهنشاهي.
8 - ارتشبدان و سپهبدان شاغل و بازنشسته و رييس شهرباني كل كشور و فرمانده ژاندارمري كل كشور با معرفي وزير مربوط.
9 - آجودانهاي لشكري و كشوري اعليحضرت همايون شاهنشاه هنگامي كه در التزام باشند با معرفي وزير دربار شاهنشاهي.
10 - كساني كه مقام سفارت دارند و همسران آنها با موافقت وزير امور خارجه.
11 - معاونان و مدير كل و رؤساي ادارات وزارت امور خارجه با موافقت وزير امور خارجه.
12 - اشخاصي كه طبق تصويب هيأت وزيران به نمايندگي از طرف دولت شاهنشاهي به مأموريت مخصوص اعزام ميشوند.
13 - مأموران ثابت سياسي و كنسولي و كساني كه با معرفي دولت مقامي در مؤسسات و سازمانهاي بينالمللي اشغال مينمايند و همسران آنها باموافقت وزير امور خارجه.
14 - پيك سياسي و كساني كه به مأموريت موقت سياسي اعزام ميشوند با موافقت وزير امور خارجه.
تبصره - نام همسر و فرزندان كمتر از 18 سال مشمولين اين ماده در صورتي كه همراه دارنده گذرنامه باشند به تقاضاي دارنده در گذرنامه سياسيثبت و از همان گذرنامه استفاده خواهند كرد. نمايندگيهاي شاهنشاهي در خارج نميتوانند براي فرزندان همراه گذرنامه جداگانه صادر نمايند مگر باموافقت وزارت امور خارجه.
ماده 11 - براي اشخاص زير گذرنامه خدمت صادر ميشود:
1 - آجودانهاي كشوري اعليحضرت همايون شاهنشاه و كارمندان و خدمتگزاران دربار شاهنشاهي با معرفي وزير دربار شاهنشاهي.
2 - اشخاصي كه به موجب تصويبنامه هيأت وزيران به خارج اعزام ميشوند.
3 - كارمندان وزارتخانهها و سازمانهاي وابسته به دولت و جمعيت شير و خورشيد سرخ ايران كه به مأموريت خارج از كشور اعزام ميگردند بامعرفي نخستوزير.
4 - مأموران اداري و فني وزارت امور خارجه و همسران آنها با موافقت وزير امور خارجه.
5 - كارمندان وزارت جنگ كه به مأموريت خارج از كشور اعزام ميگردند به تقاضاي وزير جنگ.
تبصره - نام همسر و فرزندان كمتر از 18 سال مشمولين اين ماده در صورتي كه همراه دارنده گذرنامه باشند به تقاضاي دارنده گذرنامه خدمت درهمان گذرنامه ثبت ميشود.
نمايندگيهاي شاهنشاهي در خارج نميتوانند براي فرزندان همراه گذرنامه جداگانه صادر نمايند مگر با موافقت وزارت امور خارجه.
ماده 12 - صدور گذرنامههاي سياسي و خدمت به عهده وزارت امور خارجه است.
ماده 13 - مدت اعتبار گذرنامه سياسي و خدمت يك سال است مگر در مورد مأموران ثابت دولت در نمايندگيهاي شاهنشاهي در خارجه كه اعتبارگذرنامه تا خاتمه مدت مأموريت آنان خواهد بود.
تبصره 1 - تمديد مدت گذرنامههاي سياسي يا خدمت مأموران موقت طبق مقررات اين قانون با موافقت وزارت امور خارجه خواهد بود.
تبصره 2 - دارندگان گذرنامههاي سياسي و خدمت در موقع ورود به كشور بايد گذرنامه خود را به وزارت امور خارجه تحويل دهند.
فصل چهارم - گذرنامه عادي
ماده 14 - صدور گذرنامه عادي در ايران به عهده شهرباني كل كشور و در خارج از ايران با مأمورين كنسولي كشور شاهنشاهي يا مأموران سياسيعهدهدار امور كنسولي خواهد بود. مقررات مربوط به ترتيب صدور و تمديد و تجديد و اصلاح گذرنامه به موجب آييننامه اجرايي اين قانون تعيينخواهد شد.
ماده 15 - محصليني كه براي تحصيل عازم خارج از كشور ميباشند با رعايت قانون وظيفه عمومي در مورد تحصيلات غير دانشگاهي از طرفوزارت آموزش و پرورش و در مورد تحصيلات دانشگاهي از طرف وزارت علوم و آموزش عالي به شهرباني كل كشور معرفي ميشوند.
شغل آنها در گذرنامه محصل ذكر ميگردد و از پرداخت كليه وجوه مربوط به صدور گذرنامه معاف ميباشند. اين معافيت شامل محصليني كه گذرنامهتحصيلي آنان تدريجاً به گذرنامه عادي تبديل خواهد شد نيز ميباشد. محصليني كه گذرنامه تحصيلي آنان به گذرنامه عادي تبديل ميشود از مقرراتمعافيت تحصيلي احضار به خدمت زير پرچم استفاده خواهند كرد.
ماده 16 - به اشخاص زير هيچ نوع گذرنامه براي خروج از كشور داده نميشود:
1 - كساني كه به موجب اعلام كتبي مقامات قضايي حق خروج از كشور را ندارند.
2 - كساني كه مسافرت آنها به خارج از كشور بر حسب اعلام قبلي و كتبي سازمان اطلاعات و امنيت كشور مخالف مصالح ملي باشد.
3 - كساني كه در خارج از ايران به سبب تكدي و يا ولگردي و يا ارتكاب سرقت و كلاهبرداري و با به هر عنوان ديگر داراي سوء شهرت باشند.
تبصره - رسيدگي به سابقه و سوء شهرت افراد مذكور در بند 3 اين ماده به عهده كميسيوني است كه از نمايندگان وزارت امور خارجه - وزارتدادگستري - وزارت كشور - سازمان اطلاعات و امنيت كشور و شهرباني كل كشور در وزارت كشور تشكيل ميشود. در موارد اضطراري و يا مرور زمانكافي به تشخيص كميسيون مزبور ميتوان به اشخاص مذكور در اين بند اجازه مسافرت داد.
ماده 17 - دولت ميتواند از صدور گذرنامه و خروج بدهكاران قطعي مالياتي و اجراي دادگستري و ثبت اسناد و متخلفين از انجام تعهدات ارزيطبق ضوابط و مقرراتي كه در آييننامه تعيين ميشود جلوگيري نمايد.
ماده 18 - براي اشخاص زير با رعايت شرايط مندرج در اين ماده گذرنامه صادر ميشود:
1 - اشخاصي كه كمتر از 18 سال تمام دارند و كساني كه تحت ولايت و يا قيموميت ميباشند با اجازه كتبي ولي يا قيم آنان.
2 - مشمولين وظيفه عمومي با اجازه كتبي اداره وظيفه عمومي.
3 - زنان شوهردار ولو كمتر از 18 سال تمام با موافقت كتبي شوهر و در موارد اضطراري اجازه دادستان شهرستان محل درخواست گذرنامه كهمكلف است نظر خود را اعم از قبول درخواست يا رد آن حداكثر ظرف سه روز اعلام دارد كافي است. زناني كه با شوهر خود مقيم خارج هستند و زنانيكه شوهر خارجي اختيار كرده و به تابعيت ايراني باقي ماندهاند از شرط اين بند مستثني ميباشند.
ماده 19 - در صورتي كه موانع صدور گذرنامه بعد از صدور آن حادث شود يا كساني كه به موجب ماده 18 صدور گذرنامه موكول به اجازه آنان استاز اجازه خود عدول كنند از خروج دارنده گذرنامه جلوگيري و گذرنامه تا رفع مانع ضبط خواهد شد.
ماده 20 - به ايرانياني كه به كشور مراجعت ميكنند و فاقد گذرنامه يا اسناد در حكم گذرنامه باشند و يا اينكه مدت اعتبار آن اسناد منقضي شده باشدبه شرط آنكه تابعيت ايراني آنها مسلم باشد برگ بازگشت كه فقط براي بازگشت به ايران معتبر است داده ميشود.
تبصره - برگ بازگشت از طرف مقامات سياسي و كنسولي شاهنشاهي در خارج از كشور به طور رايگان صادر ميشود و در مرز از دارنده آن اخذميگردد.
فصل پنجم - همراهان
ماده 21 - نام اطفال كمتر از 18 سال تمام كه همراه هر يك از والدين يا جد يا جده پدري يا مادري يا زن پدر يا شوهر مادر و يا خواهر و برادر خودمسافرت مينمايند در صورت درخواست ولي يا قيم آنها بر حسب مورد در گذرنامه اشخاص مذكور ثبت خواهد گرديد.
ماده 22 - نام نوزاداني كه از زنان ايراني مقيم خارج هنگام توقف مادر در ايران متولد ميشوند در گذرنامه مادر ثبت ميشود و در اين مورد نيازي بهجلب موافقت پدر نيست و همچنين در مواردي كه در خارج از ايران شوهر ايراني در كشور محل تولد نوزاد حاضر نباشد.
تبصره - اطفال موضوع بند 4 ماده 976 و موضوع ماده 978 قانون مدني مادام كه تحت ولايت يا حضانت پدر يا مادر خود هستند ميتوانند بهمعيت والدين خود با گذرنامه خارجي آنان به خارج از كشور مسافرت نمايند.
ماده 23 - براي يك خانواده كه با هم مسافرت ميكنند در صورت تقاضا يك گذرنامه صادر ميشود و نام زن و اولاد كمتر از 18 سال در آن ثبتخواهد شد. هيچ يك از همراهان مستقلاً حق استفاده از گذرنامه را ندارد و در صورتي كه بخواهد از دارنده گذرنامه جدا شود بايد گذرنامه جداگانهتحصيل نمايد.
فصل ششم - اعتبار گذرنامه عادي
ماده 24 - گذرنامه براي مسافرت به كليه كشورها اعتبار دارد مگر به كشورهايي كه دولت در موارد مقتضي مسافرت اتباع ايران را به آن كشورهاممنوع و يا محدود نموده باشد. در صورتي كه بعد از صدور گذرنامه محدوديتي مقرر شود وجوه پرداختي كساني كه از مسافرت محروم شوند به آنهامسترد ميگردد. نحوه اجراي مفاد اين ماده ضمن آييننامه اجرايي اين قانون معين خواهد شد.
ماده 25 - مدت اعتبار گذرنامه عادي از تاريخ صدور سه سال است و فقط براي يك مدت سهساله ديگر قابل تمديد ميباشد.
ماده 26 - گذرنامههايي كه تا تاريخ تصويب اين قانون وسيله مقامات صلاحيتدار صادر گرديده و مدت پنجساله آنها خاتمه نيافته است تا خاتمهمدت معتبر است.
ماده 27 - در صورتي كه گذرنامه غير قابل استفاده و يا مفقود شود پس از رسيدگي لازم كه نحوه آن در آييننامه تعيين خواهد شد گذرنامه ديگري بااخذ هزينههاي صدور صادر ميشود.
هرگاه قابل استفاده نبودن يا مفقود شدن گذرنامه ناشي از عمل متصديان مسئول باشد براي بقيه مدت اعتبار گذرنامه جديد بدون دريافت هزينههايصدور صادر خواهد شد.
فصل هفتم - گذرنامه جمعي
ماده 28 - گذرنامه جمعي اعم از خدمت يا عادي فقط در ايران و براي گروههاي زير صادر ميشود:
اين نوع گذرنامهها به نام رييس گروه صادر و نام و مشخصات همراهان در برگ ضميمه آن درج خواهد گرديد:
1 - افسران - درجهداران - افراد و به طور كلي كاركنان مشمول قانون استخدام نيروهاي مسلح شاهنشاهي كه به طور جمعي و به منظور انجاممأموريت عازم خارج از كشور باشند.
2 - گروههاي ورزشي كه به منظور انجام مسابقات عازم خارج هستند به معرفي سازمان تربيت بدني ايران.
3 - گروههاي پيشاهنگي به معرفي سازمان پيشاهنگي ايران.
4 - دانشجويان و دانشآموزان و معلمان و استادان كه براي مطالعات آموزشي و فرهنگي به معرفي وزارتخانههاي مربوط به خارج ميروند.
5 - گروههاي هنري كه توسط وزارت فرهنگ و هنر يا وزارت اطلاعات معرفي ميشوند.
6 - گروههاي معرفي شده از طرف سازمانهاي دولتي و يا وابسته به دولت و يا جمعيت شير و خورشيد سرخ ايران.
7 - گروههاي كارگري براي كارآموزي يا كسب مهارت فني با تأييد و معرفي وزارت كار و امور اجتماعي.
تبصره 1 - هر يك از اعضاي گروههاي فوق كه هنگام مسافرت از گروه خود جدا شود بايد گذرنامه جداگانه تحصيل نمايد.
تبصره 2 - حداقل تعداد افرادي كه ميتوانند از گذرنامه جمعي استفاده نمايند پنج نفر و حداكثر چهل نفر خواهد بود.
تبصره 3 - صدور گذرنامه جمعي در صورتي كه به منظور انجام مأموريتي به خرج سازمانهاي دولتي يا جمعيت شير و خورشيد سرخ ايران باشدمجاني است در غير اين صورت علاوه بر هزينه صدور يك گذرنامه از هر نفر ده درصد هزينه صدور اخذ خواهد شد.
تبصره 4 - اعتبار گذرنامه جمعي يك سال است و در صورت موافقت سازمان مربوط حداكثر يك سال ديگر تمديد ميشود.
فصل هشتم - پروانه گذر
ماده 29 - در موارد زير به پيشنهاد وزارت كشور و تصويب هيأت وزيران به جاي گذرنامه پروانه گذر صادر ميشود:
1 - براي تشرف به مكه معظمه و عتبات مقدسه.
2 - براي كاركنان وسائط نقليه آبي و هوايي و زميني.
3 - براي رفت و آمد اتباع دولت شاهنشاهي كه در نقاط مرزي كشور و نقاط واقع در سواحل و جزاير خليج فارس و درياي عمان (درياي مكران)سكونت دارند به مناطق مرزي مجاور و نواحي جنوبي خليج فارس.
تبصره 1 - مشخصات و ترتيب صدور و مدت اعتبار و مرجع صدور پروانههاي گذر مذكور در اين ماده و هزينه صدور آنها به موجب آييننامهاجرايي اين قانون تعيين خواهد شد.
تبصره 2 - حدود مناطق مرزي و سواحل و همچنين نقاط مرزي مجاور و نواحي جنوبي خليج فارس به پيشنهاد وزارت كشور و تصويب هيأتوزيران تعيين خواهد شد.
ماده 30 - شهرباني كل كشور بر حسب اعلام وزارت امور خارجه به كساني كه ترك تابعيت ايران را نمودهاند پروانه گذر خواهد داد و اين پروانه فقطبراي خروج از ايران معتبر است.
فصل نهم - برگ گذر بيگانگان
ماده 31 - شهرباني كل كشور ميتواند با موافقت سازمان اطلاعات و امنيت كشور و تأييد وزارت امور خارجه براي بيگانگان بدون تابعيت ياخارجياني كه به جهاتي قادر به تحصيل گذرنامه از كشور متبوع خود نيستند برگ گذر بيگانگان صادر نمايد. اين برگ دليل تابعيت ايراني دارنده ياهمراهان او محسوب نميشود.
تبصره 1 - مشخصات برگ گذر بيگانگان از لحاظ رنگ و شكل و قطع و غيره به موجب آييننامه اجرايي اين قانون تعيين خواهد شد.
تبصره 2 - نام فرزندان كمتر از 18 سال اين قبيل افراد در برگ گذر والدين همچنين نام زن در برگ گذر شوهر به شرط آنكه واجد شرايط مذكور دراين ماده باشند ثبت ميشود و استفاده جداگانه از اين برگ به وسيله همراهان ممنوع است.
ماده 32 - مدت اعتبار برگ گذر بيگانگان براي مراجعت به ايران از تاريخ صدور يك سال است و دارنده آن براي هربار خروج از كشور بايد تحصيلاجازه نمايد.
فصل دهم - آييننامههاي اجرايي
ماده 33 - آييننامههاي مربوط به وجوهي كه از متقاضيان گذرنامه و يا اسناد در حكم گذرنامه و يا برگ گذر بيگانگان طبق مقررات بايد دريافت شودو ساير آييننامههاي اجرايي اين قانون از طرف وزارت امور خارجه - وزارت كشور با جلب نظر وزارت دادگستري و وزارت علوم و آموزش عالي ووزارت دارايي تهيه و پس از تصويب كميسيونهاي كشور - دارايي - دادگستري و امور خارجه مجلسين به موقع اجرا گذارده خواهد شد و تا تصويبآييننامههاي مزبور مقررات فعلي قابل اجرا است.
تبصره - در صورتي كه تغييراتي در آييننامههاي مصوب ضرورت پيدا كند به تصويب كميسيونهاي مربوط مجلسين خواهد رسيد.
فصل يازدهم - مجازاتها
ماده 34 - هر ايراني كه بدون گذرنامه يا اسناد در حكم گذرنامه از كشور خارج شود به حبس تأديبي از دو ماه تا شش ماه يا پرداخت غرامت از دوهزار ريال تا بيست هزار ريال و يا به هر دو مجازات محكوم ميشود.
ماده 35 - هر ايراني كه از نقاط غير مجاز وارد كشور شده يا از كشور خارج شود به يك تا سه ماه حبس تأديبي محكوم خواهد شد و در صورتي كهمرتكب بدون داشتن گذرنامه يا اسناد در حكم گذرنامه از نقاط غير مجاز وارد و يا خارج شده باشد به حداكثر مجازات حبس يا غرامت مذكور در ماده34 محكوم ميشود.
ماده 36 - هر ايراني به كشوري كه مسافرت به آنجا طبق ماده 24 اين قانون ممنوع و يا محدود شده سفر نمايد به حبس تأديبي از يك ماه تا 3 ماه ويا پرداخت غرامت از يك هزار ريال تا ده هزار ريال و يا به هر دو مجازات محكوم ميشود.
ماده 37 - هر كس براي دريافت گذرنامه يا اسناد در حكم گذرنامه به نام خود يا نام ديگري اسناد و مدارك خلاف واقع يا متعلق به غير را عالماً عامداًبه مراجع مربوط تسليم نمايد به حبس تأديبي از دو ماه تا شش ماه محكوم ميشود و در صورتي كه عمل او منجر به صدور گذرنامه شود به حبستأديبي از دو ماه تا دو سال محكوم خواهد شد.
ماده 38 - هر كس از گذرنامه يا اسناد در حكم گذرنامه متعلق به ديگري براي ورود به كشور يا خروج از آن استفاده نمايد به حبس تأديبي از دو ماه تايك سال محكوم ميشود.
ماده 39 - هر مستخدم دولت اعم از لشكري و كشوري بدون رعايت قوانين مربوط در اجراي وظيفه خود عالماً عامداً گذرنامه يا اسناد در حكمگذرنامه بدهد به حبس تأديبي از دو ماه تا يك سال محكوم ميشود.
ماده 40 - هر مستخدم و مأمور دولت اعم از كشوري و لشكري كه براي عبور غير مجاز اشخاص به خارج از كشور به نحوي از انحاء مساعدت و ياتسهيل وسيله نمايد به حبس تأديبي از 6 ماه تا دو سال محكوم خواهد شد.
ماده 41 - هر كس براي تحصيل گذرنامه يا اسناد در حكم گذرنامه عالماً و عامداً و به قصد تقلب هر گونه اطلاع مربوط به خود و همراهان را كه درصدور گذرنامه مؤثر است برخلاف واقع در پرسشنامه ذكر نمايد به شرط استفاده از گذرنامه به حبس تأديبي از دو ماه تا شش ماه محكوم خواهد شد.
ماده 42 - از تاريخ اجراي اين قانون - قانون گذرنامه مصوب سال 1311 و آييننامههاي مربوط به آن و مواد 107 و 108 قانون جزا و همچنينقوانين مربوط به گذرنامه تحصيلي و ساير قوانيني كه با مواد اين قانون مغايرت دارد در آن قسمت كه مغاير است لغو ميگردد.
قانون فوق مشتمل بر چهل و دو ماده و هجده تبصره پس از تصويب مجلس سنا در جلسه روز دوشنبه 1351.3.8 در جلسه روز پنجشنبه دهماسفند ماه يك هزار و سيصد و پنجاه و يك شمسي به تصويب مجلس شوراي ملي رسيد.
دانلود به صورت PDF