‌قانون كيفر بزه‌هاي مربوط به راه‌آهن

‌مصوب 31 فروردين ماه 1320

‌ماده 1 - هر كس خاك‌ريز - خاك‌بر - پل - تونل - ديوار - سد - ابنيه - بالاست تراورس - ريل - پيچ و مهره ريل - اتصالي ريل - علائم خطر-‌تيرهاي تلفن و تلگراف و سيم‌هاي آن و وسائل نقليه راه‌آهن را خراب كند و به طور كلي عملي نمايد كه موجب خروج قطار از خط يا تصادم يا حادثه‌مهم ديگري شود به حبس با اعمال شاقه از پنج تا 15 سال محكوم مي‌شود.

‌و اگر در نتيجه حادثه يك يا چند نفر كشته شود مرتكب محكوم به اعدام خواهد شد.

‌هر گاه عمل منتهي به يكي از حادثه‌هاي مذكور نگردد در غير مورد خرابي پل - تونل - و سد مرتكب به دو سال تا هفت سال حبس مجرد و در مورد پل‌و تونل و سد از 4 سال تا ده سال حبس با اعمال شاقه محكوم مي‌شود.

‌ماده 2 - هر كس در غير مورد مذكور در ماده يك در متعلقات راه‌آهن عملي نمايد كه بيم خروج قطار از خط يا تصادم و يا حادثه مهم ديگر برود‌مرتكب به حبس مجرد از دو تا پنج سال محكوم مي‌شود و هر گاه عمل مذكور براي حركت قطار فقط ايجاد مانعي نمايد و به طور كلي اسباب اختلال‌حركت قطار را فراهم كند مرتكب به حبس تأديبي تا دو سال محكوم مي‌شود.

‌ماده 3 - هر گاه بزه‌هاي مذكور در ماده يك و دو در اثر توطئه و تباني دو نفر يا بيشتر انجام يابد يك ثلث از كيفري كه قطع نظر از تباني براي مرتكب‌منظور مي‌شود به كيفر مرتكب افزوده خواهد شد جز در مورد اعدام كه مرتكب به همان كيفر محكوم مي‌شود.

‌ماده 4 - هر گاه براي ارتكاب بزه‌هاي مذكوره در ماده يك جمعيتي از سه تن به بالا تشكيل شود تشكيل‌دهندگان و محركين فقط براي همين عمل به‌حبس تأديبي از شش ماه تا سه سال محكوم مي‌شوند.

‌كسي كه عضو اين جمعيت شده باشد فقط براي همين عمل به حبس تأديبي از سه ماه تا يك سال محكوم خواهد شد.

‌هر گاه از جمعيت مزبور دست كم سه تن مسلح باشند محركين و تشكيل‌دهندگان هر يك به حبس با اعمال شاقه از سه سال تا پنج سال محكوم‌مي‌شوند و كسي كه عضو اين جمعيت شده باشد به دو تا سه سال حبس مجرد محكوم مي‌گردد.

‌ماده 5 - هر يك از شركت‌كنندگان كه جمعيت مذكور در مواد فوق را منحل يا موجبات انحلال آن را فراهم سازند يا از جزء توطئه‌كنندگان و عضويت‌جمعيت خارج شوند يا از وقوع بزه يا توطئه يا تشكيل جمعيت براي ارتكاب بزه مانع شوند يا وجود جمعيت و تصميمات آن را به مأمورين دولت افشاء‌كنند از كيفر معاف خواهند بود مشروط بر اين كه پيش از تعقيب و پيش از وقوع بزه كه جمعيت براي ارتكاب آن تشكيل شده اقدامات مزبور به عمل آمده‌باشد.

‌ماده 6 - هر كس اعمال مذكور در مواد 1 و 2 را از روي بي‌مبالاتي يا غفلت انجام دهد در مواردي كه كيفر بزه عمدي اعدام يا حبس با اعمال شاقه‌است به حبس تأديبي از يك تا سه سال و به تأديه غرامت از دويست تا ده هزار ريال محكوم مي‌شود و در مواردي كه براي بزه عمدي حبس مجرد مقرر‌شده كيفر مرتكب حبس تأديبي از سه ماه تا دو سال و تأديه غرامت از صد تا هزار ريال مي‌باشد.

‌ماده 7 - هر كس وسائل نقليه راه‌آهن را ضايع يا خراب كند به طوري كه از خاصيت بهره‌برداري بيندازد در صورتي كه وسائط نقليه از قبيل لوكوموتيو‌يا اتوتوريس باشد به حبس مجرد از دو تا پنج سال محكوم مي‌شود و در مورد ساير وسائط نقليه راه‌آهن كيفر مرتكب حبس تأديبي از شش ماه تا سه‌سال خواهد بود مگر اينكه عمل مشمول عنوان شديدتري باشد كه در آن صورت مرتكب به كيفر همان بزه محكوم مي‌گردد.

‌ماده 8 - مسافري كه بدون جهت علامات موجوده در واگنها را از قبيل ترمز خطر و غيره به كار برد و قطار بايستد به تأديه غرامت دويست تا پانصد‌ريال ملزم خواهد شد.

‌ماده 9 - مسافري كه به تجهيزات واگن از قبيل چراغ - توريهاي پنجره - شيشه - پرده - جايگاه جامه‌دان زياني وارد آورد به پرداخت خسارت طبق‌تعرفه راه‌آهن مصوب وزارت راه ملزم خواهد شد. براي خسارتي كه قابل پيش‌بيني در تعرفه نبوده با رعايت اينكه مقدار خسارت از يكصد ريال تجاوز‌نكند طبق تشخيص اداره راه‌آهن ملزم خواهد شد.

‌در صورتي كه عمل مشمول عناوين كيفري باشد به كيفر مقرر براي آن عمل نيز در مراجع صالحه محكوم مي‌شود.

‌ماده 10 - وجوه مذكور در ماده 8 به تشخيص رييس قطار و وجوه مذكور ماده 9 مطابق تعرفه يا تشخيص راه‌آهن به حسب مورد در مقابل قبض‌رسمي اداري دريافت مي‌گردد.

‌در صورتي كه واردكننده خسارت اعتراضي داشته باشد مي‌تواند پس از پرداخت وجه تا مدت شش ماه به يكي از دادگاه‌هاي شهرستان خط سير مراجعه‌نمايد.

‌هر گاه واردكننده خسارت از پرداخت اين وجوه امتناع نمايد چنانچه مالي همراه داشته باشد رييس قطار حق دارد به ميزان خسارت مورد مطالبه از مال‌او بازداشت نموده و طبق آيين‌نامه مصوب وزارت راه و وزارت دادگستري خسارت راه‌آهن را از آن استيفاء نمايد. نسبت به بازداشت مال نيز واردكننده‌خسارت از تاريخ بازداشت آن به شرح بالا حق شكايت خواهد داشت.

‌هر گاه دارايي ممتنع كفايت خسارت وارده را ندهد يا دارايي نداشته و نتواند تضمين كافي بدهد چنانچه راه‌آهن مقتضي بداند مي‌تواند صورتمجلس‌تنظيم و با خود او تحت مراقبت مأمورين به نزديكترين دادگاه مقصد ممتنع بفرستد.

‌دادگاه در اين قبيل موارد خارج از نوبت رسيدگي خواهد كرد.

‌ماده 11 - حمل مواد زود اشتعال و قابل احتراق و انفجار بدون اطلاع اداره راه‌آهن ممنوع است و مسافري كه بدون اطلاع راه‌آهن مواد مزبور را در‌جامه‌دانها و اثاثيه خود در واگنها حمل كند يا آنها را جزو اثاثيه خود به قسمت حمل و نقل اثاثيه (‌توشه) بسپارد و همچنين هر كس بدون استحضار‌راه‌آهن مواد مزبور را براي حمل به وسيله واگنهاي باري تحويل نمايد محكوم به تأديه غرامت از دويست تا دو هزار ريال خواهد گرديد.

‌در صورتي كه عمل مزبور منجر به حريق يا حادثه ديگري گردد كه جرم شديدتري شناخته شده باشد مرتكب به كيفر آن بزه محكوم خواهد شد.

‌ماده 12 - هر گاه كسي باعث تضييع يا تلف مالي بشود كه براي حمل به راه‌آهن سپرده شده است در قبال بنگاه راه‌آهن مسئول خساراتي است كه از‌اين جهت به راه‌آهن وارد شده باشد.

‌ماده 13 - هر كس در حريم راه‌آهن بدون اجازه كتبي بنگاه راه‌آهن ساختمان يا حفريات و به طور كلي هر دخل و تصرفي نمايد علاوه بر اجبار به‌اعاده محل به صورت اوليه محكوم به تأديه غرامت از دويست تا دو هزار ريال خواهد شد آنچه پيش از اجراي اين قانون داخل در حريم بوده در صورتي‌كه راه‌آهن اجازه ابقاء آن را ندهد مالك آن ملزم است كه آن را از حريم راه‌آهن بردارد و اگر امتناع نمايد راه‌آهن آن را برخواهد داشت و يا در صورت‌موافقت راه‌آهن به بهاي عادلانه به راه‌آهن واگذار مي‌شود حريم راه‌آهن عبارت از 17 متر فاصله به هر يك از دو طرف محور خط مي‌باشد.

‌ماده 14 - نگاهداري و چراندن دام در حريم راه‌آهن ممنوع است و راه‌آهن مسئول خسارات وارده كه از تلف آنها حاصل مي‌شود نخواهد بود.

‌اگر از اين راه خساراتي به راه‌آهن وارد شود مالكين دام‌ها در قبال راه‌آهن مسئول خواهند بود.

‌ماده 15 - تا مسافت كمتر از پنجاه متر از خط آهن ساختن بناهايي كه داراي سقف پوشالي باشد و خرمن نمودن كاه و علف و انبار نمودن مواد زود‌احتراق و زود اشتعال ممنوع است و متخلفين محكوم به تأديه غرامت از 200 تا دو هزار ريال خواهند شد.

‌ماده 16 - هر يك از كارمندان راه‌آهن كه متصدي راندن يا وظيفه‌دار تشكيل يا حركت قطار مي‌باشد لوكوموتيو - واگن - درزين يا هر گونه وسيله‌نقليه‌اي را كه مي‌داند معيوب است و در صورت سير موجب مخاطره خواهد شد به راه اندازد و يا به مناسبت وظيفه مانع تشكيل قطار و حركت آن‌نشود به حبس تأديبي از شش ماه تا سه سال محكوم مي‌شود.

‌همين كيفر درباره كارمنداني كه از معيوب بودن وسائل نقليه مطلع و بر حسب وظيفه مكلف به آگاه ساختن مقامات مربوطه بوده و آن مقامات را مسبوق‌نساخته‌اند اعمال مي‌گردد.

‌ماده 17 - رييس قطار - راننده - ترمزبانان - و سوزن‌بانان كه برخلاف مقررات در موقع حركت قطار تا رسيدن آن به مقصد يا در موقع حركت و‌ورود قطار به ايستگاه محل خدمت خود را ترك و يا وظيفه خود را انجام ندهند به حبس تأديبي از شش ماه تا دو سال محكوم مي‌شوند.

‌ماده 18 - متصديان حفظ ساختمان و بناهاي مربوطه به راه‌آهن يا آلات فني آن كه مسئول نگاهداري خط و نظارت ساختمانها و به طور كلي مأمور‌حفظ اموال راه‌آهن اعم از فني و غير فني مي‌باشند اگر وظيفه خود را ترك كنند محكوم به حبس تأديبي از يك ماه تا شش ماه خواهند شد.

‌هر گاه بزه‌هاي مذكور در اين ماده و دو ماده پيش منتهي به تصادم يا خروج قطار از خط و يا حادثه مهم ديگري بشود مرتكب به دو تا سه سال حبس‌مجرد محكوم خواهد شد و اگر در نتيجه حادثه كسي كشته شود به حبس با اعمال شاقه از سه تا ده سال محكوم مي‌گردد.

‌در مورد اين ماده و ماده 17 در قسمتي كه كيفر مرتكب حبس تأديبي مقرر شده است تعقيب بزه منوط به درخواست بنگاه راه‌آهن مي‌باشد.

‌ماده 19 - اگر مأمورين راه‌آهن از امر مافوق خود كه براي احتراز از خطر و حادثه راه‌آهن صادر شده تخلف كنند به حبس تأديبي از يك ماه تا شش‌ماه محكوم خواهند شد. و چنانچه اين تخلف منجر به حادثه راه‌آهن شود مرتكب به دو تا سه سال حبس مجرد محكوم مي‌شود. و اگر در نتيجه حادثه‌كسي كشته شود كيفر مرتكب حبس با اعمال شاقه از سه تا ده سال است.

‌ماده 20 - هر گاه كارمند راه‌آهن از ساختمانها - تجهيزات - كارخانجات تأسيسات ثابت و وسائط نقليه و غير آن - نقشه - عكس يا اطلاعاتي كه‌جنبه سري دارند و افشاء آن برخلاف مصالح راه‌آهن و يا مصالح عمومي كشور باشد به كسي بدهد و يا كسي را براي به دست آوردن چنين اسناد و‌مدارك كمك نمايد در صورتي كه عمل بزه شديدتري نباشد به حبس مجرد از دو تا پنج سال محكوم مي‌شود.

‌ماده 21 - چنانچه كاركنان لوكوموتيو اعم از راننده يا آتشكار و همچنين ساير كارمندان راه‌آهن كه مسئول تأمين آمد و شد قطار هستند در غير مورد‌مذكور در ماده 6 مرتكب بي‌مبالاتي يا غفلت بشوند كه منجر به زيان دولت علاوه بر جبران خسارت به حبس تأديبي از يك ماه تا يك سال‌محكوم مي‌شوند.

‌ماده 22 - كدخدايان و دهباناني كه به امر مقامات مربوطه مواظبت قسمتي از راه‌آهن به عهده آنها واگذار شده هر گاه در انجام مأموريت خود‌بي‌مبالاتي و يا غفلتي بنمايند كه موجب شود كسي به راه‌آهن خرابي وارد نمايد به سه ماه تا سه سال حبس تأديبي محكوم مي‌شوند.

‌ماده 23 - هر گاه اعمال مذكور در اين قانون منتهي به نتايج قابل كيفري گردد كه در اين قانون پيش‌بيني نشده است مقررات ساير قوانين كيفري مجري‌خواهد بود.

‌ماده 24 - وزارت راه‌آهن مي‌تواند ضمن آيين‌نامه‌اي كه به موجب ماده 4 قانون سازمان بنگاه راه‌آهن دولتي ايران مصوب 12 مرداد 1314 اختيار‌تنظيم آن داده شده از نظر انتظام و انضباط كارهاي راه‌آهن براي تخلف كارمندان راه‌آهن از مقررات يا دستورهاي رؤساي مافوق در موارد لزوم از يك روز‌تا بيست روز حبس انضباطي پيش‌بيني نموده و آن آيين‌نامه را پس از تصويب هيأت وزيران به موقع اجراء گذارد.

‌طرز رسيدگي و مرجع شايسته نيز در آيين‌نامه مذكور معين خواهد شد.

‌اين قانون كه مشتمل بر بيست و چهار ماده است در جلسه سي و يكم فروردين ماه يك هزار و سيصد و بيست به تصويب مجلس شوراي ملي رسيد.